Tofu een A, biefstuk een E: Nederland ontwikkelt ecolabel voor supermarktproducten

Een rode E op biefstuk, een groene A voor de tofu ernaast en een B voor de biomelk verderop in de supermarkt. In opdracht van het ministerie van landbouw, natuur en voedselkwaliteit ontwikkelen voedseldeskundigen van de Wageningen University & Research een overkoepelend ecolabel voor Nederlandse supermarktproducten.

Zo’n 25 partijen doen mee, waaronder het RIVM, supermarkten en de voedselverwerkers. Volgens projectleider Koen Boone zullen de labels op zijn vroegst over twee jaar op producten te zien zijn. “Het zou goed zijn als we uiteindelijk tot een verplicht systeem op Europees niveau komen.”

Op dit moment zijn op supermarktproducten allerlei keurmerken te vinden, zoals On the way to PlanetProof en Fairtrade. Dit kan verwarrend zijn, zegt Boone. Bovendien is niet elk keurmerk even degelijk. Er worden veel slappe, commerciële claims gedaan zonder goede onderbouwing. “Je wilt een score die is gebaseerd op de meetbare impact van een product, zoals de broeikasgasuitstoot of het water- en landgebruik.”

Bijzonder aan het ecolabel-project is dat Nederland optrekt met Frankrijk, Duitsland en Spanje. De landen hopen uiteindelijk samen tot één systeem te komen. Binnen Europa loopt Frankrijk voorop. Daar is al een database aangelegd met de impact van duizenden producten. Het land wil nog dit jaar een landelijke ecoscore in de supermarkt krijgen. Het Nederlandse team bouwt aan een vergelijkbare database, met de levenscyclusanalyses van 2500 producten.

Het draait niet alleen om het informeren van consumenten

Het is onduidelijk of klanten door zo’n ecolabel radicaal duurzamer zullen kiezen. “De nutriscore, voor gezonde voeding, doet wel iets bij consumenten, maar het is niet zo dat iedereen ineens heel andere keuzes maakt.”

Toch draait zo’n score volgens Boone niet alleen om het informeren van consumenten. “Het is belangrijk dat er een mechanisme op gang komt dat zorgt voor meer transparantie en eenduidigheid. Niet alleen voor klanten, maar ook voor retailers en financiers.” Omdat er nu zoveel keurmerken zijn, kan het moeilijk zijn voor bedrijven om echt duurzame producten te kopen of te financieren.

Het ministerie hoopt dat Nederlandse bedrijven die duurzaam produceren via zo’n Europees label betere prijzen kunnen krijgen. “Veel van de huidige keurmerken, zoals Beter Leven, zijn nationaal geregeld, terwijl twee derde van de Nederlandse producten voor de export is”, zegt Boone. Volgens hem valt daar nog winst te behalen.

Hoe neem je moeilijk meetbare criteria mee?

Het is niet makkelijk om een perfect keurmerk te maken, geeft de duurzaamheidseconoom toe. Op de nutriscore is kritiek, vooral omdat het scores bepaalt op basis van vergelijkbare producten. Zo kan een relatief gezonde diepvriespizza een A kan scoren en een vette gerookte zalm een D. “Zulke kritiek zal een ecolabel ook krijgen, misschien zelfs meer.” Want hoe neem je bijvoorbeeld moeilijk meetbare criteria mee, zoals ‘lokale biodiversiteit’?

Ook zegt Boone dat er op dit moment discussies zijn met partijen die betrokken zijn bij de ontwikkeling, zoals supermarkten en de vleesindustrie, die elk een eigen belang hebben. De vleesindustrie wil bijvoorbeeld dat de milieu-impact per eiwit wordt gemeten en niet per totaalgewicht. “Omdat in vlees veel eiwitten zitten, pakt dat voor hen beter uit.”

De nutriscore is niet verplicht: voedselfabrikanten mogen kiezen of ze de score op hun koekjes plaatsen. Wordt het Nederlandse ecolabel dat wel?

Volgens Boone zal het sowieso vrijwillig beginnen. Het ministerie heeft ook nog niet toegezegd dat de score ingevoerd zal worden, maar vindt het ‘interessant’ om te onderzoeken. Een Europese verplichting? “Ook dat is nog niet duidelijk. Bij de Europese Commissie staat ‘food labeling’ op de agenda en ze wil meer doen tegen greenwashing. Ik merk dat Brussel met interesse naar ons kijkt.”

Lees ook:

Vegan Cowboy weet kaas na te bootsen in laboratorium. ‘Een mijlpaal’

Bedrijven timmeren aan de weg om naast kweekvlees ook labkaas te maken. De man achter De Vegetarische Slager presenteert zijn eerste resultaat.

Denemarken ontwikkelt als eerste land ter wereld een klimaatlabel voor supermarktproducten

Een groene A voor havermelk en een rode E voor rundvlees uit Brazilië. Consumenten willen wel klimaatvriendelijker eten, maar weten vaak niet wat de impact van producten is. Dus ontwikkelt Denemarken een ‘door de staat gecontroleerd’ klimaatlabel.