TNO bekeek alle facetten van de warmtepomp, van de milieulast bij de productie tot de energiewinst. En ja, de warmtepomp is wel degelijk duurzaam.
Een warmtepomp helpt bij het verlagen van de gasrekening, maar is het ding wel zo duurzaam? Na veel verwarring daarover heeft minister Hugo de Jonge (wonen) het laten uitrekenen door TNO. Die informatie had hij dringend nodig, want hij wil dat iedereen die vanaf 2026 aan een nieuwe cv-ketel toe is verplicht overstapt op een elektrische of hybride warmtepomp. Behalve bewoners van appartementen of monumenten.
Een warmtepomp aanschaffen is duurzaam, zegt De Jonge op advies van TNO. Ook al vergt de productie van het apparaat nogal wat grondstoffen en zit er een koelmiddel in dat mogelijk broeikasgassen veroorzaakt. De besparing op het gasverbruik die het apparaat levert, maakt de milieu-belasting van de productie ruimschoots goed.
Hoe ontstond de verwarring?
Architecten en projectontwikkelaars gebruiken gegevens van de stichting Nationale Milieudatabase om een milieuscore te berekenen voor hun nieuwbouwproject. Die maakte een sommetje voor de warmtepomp en daaruit bleek in februari dat die elf keer vervuilender is dan eerder werd gedacht.
De sector gebruikte jarenlang verouderde cijfers. Zo bleek de mate waarin het koudemiddel broeikasgassen kan afgeven schadelijker dan verondersteld. Een koudemiddel (fluorkoolwaterstof in dit geval) wordt gebruikt om warmte te absorberen en elders weer af te geven. Het zit bijvoorbeeld ook in de airco van auto’s.
Maar de uitkomsten van de berekening van de stichting Nationale Milieudatabase bleken niet helemaal te kloppen. De organisatie is nu bezig is met ‘een verdiepend onderzoek naar de milieu-impact van de warmtepomp’ en de resultaten worden in de zomer verwacht.
Wat heeft TNO gedaan?
TNO heeft alle factoren die de milieu-impact van een hybride-warmtepomp bepalen op een rij gezet en vergeleken met een gewone cv-ketel. Het gaat bijvoorbeeld om de milieubelasting van het winnen van koper dat wordt gebruikt in de elektrische bedrading, om de uitstoot van kooldioxide door beide apparaten en om het hergebruik van materialen.
“We hebben elf categorieën in kaart gebracht en er punten aan toegekend”, vertelt Elisabeth Keijzer, senior onderzoeker duurzaam bouwen bij TNO. “Daaruit volgt een getal, zodat je apparaten of bouwmateriaal met elkaar kunt vergelijken. Deze methode wordt overal toegepast in de bouw om de milieu-impact van het werk te bepalen. In ons onderzoek scoort de hybride warmtepomp in vrijwel alle gevallen beter dan de gewone cv-installatie.”
Is er nu definitief duidelijkheid?
“Geen enkel rekenmodel is volledig sluitend”, zegt Keijzer. TNO heeft nu in korte tijd slechts een verkennend onderzoek gedaan voor een beperkt aantal types warmtepompen en voor toepassing in één woningtype (tussenwoning uit de jaren zeventig met energielabel B). Maar ook in het meest voorzichtige scenario met een warmtepomp die draait op elektriciteit van fossiele brandstoffen en met een hoge uitstoot van broeikasgassen door het koudemiddel, kwam de gewone cv-ketel niet gunstiger uit de bus dan de warmtepomp. TNO adviseert ook andere scenario’s te onderzoeken.
Er is de komende jaren nog extra winst te behalen, zegt Keijzer, als de productie van duurzame energie bijvoorbeeld via windparken of zonnepanelen verder toeneemt en er steeds meer warmtepompen draaien op schone elektra. Verder kunnen betere middelen om de warmte te transporteren (bijvoorbeeld propaan of helium) en minder koper de milieu-impact van de warmtepomp verbeteren.
Lees ook:
Warmtepomp blijkt elf keer vervuilender dan gedacht, dus duurzaam bouwen wordt lastiger
De milieulast van warmtepompen valt opeens fors hoger uit. Dat komt doordat het koudemiddel en de elektronica van de warmtepomp eerder niet zijn meegeteld bij de berekening.
De milieubelasting van warmtepompen is zwaar overtrokken
‘Warmtepompen blijken het milieu elf keer erger te belasten dan gedacht.’ De waarschuwing van de Nationale Milieudatabase (NMD) had niet alarmerender gebracht kunnen worden. De werkelijkheid is echter anders, heel anders.
