Sterk gestegen rente zorgt voor eerste verlies DNB sinds 1931

Europese banken zijn veel beter bestand tegen malheur en tegenspoed dan in 2008, toen de grote financiële crisis uitbrak. De financiële sector in Europa staat er goed voor, vindt Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank (DNB). Maar DNB zelf leed over 2022 een verlies van 460 miljoen euro en zal ook de komende jaren dieprode cijfers schrijven: de verliezen kunnen tot 2028 tot in totaal 10 miljard euro oplopen – mogelijk meer.

Onverwacht komt het miljoenenverlies, het eerste sinds 1931, niet. De stijgende rente is de oorzaak. DNB bezit veel staatsobligaties die maar een beetje rente opleveren. Tegelijkertijd moet DNB steeds meer rente betalen aan banken die geld bij de centrale bank stallen.

Een paar jaar was die laatste rente negatief en betaalden banken een boete als zij geld bij DNB parkeerden. Nu niet meer. Nu zijn de bedragen aan rente die DNB moet betalen aan banken beduidend hoger dan de rente-inkomsten van de centrale bank.

Geld apart gezet

Dat er een flink verlies zat aan te komen, was verwacht, zei bankpresident Klaas Knot donderdag bij de presentatie van de resultaten van DNB over 2022. Toen de rente heel laag was, of negatief, wist de bank al dat die situatie ooit zou veranderen. Daarom zette de bank geld apart voor het geval de rente zou stijgen.

De verliezen houden nog jaren aan. Vermoedelijk maakt de bank pas in 2028 weer winst, al is dat niet zeker. Dat betekent dat er geen dividend wordt uitbetaald aan de staat, de aandeelhouder van DNB. Pas als DNB weer winst maakt en een deel van de verliezen heeft aangevuld, zit er weer dividend voor de staat in.

Zorgen maakt Knot zich niet echt. De bank heeft zo’n 11 miljard euro opzij gezet om de renteverliezen op te vangen. Maar er is een kans dat aanhoudende renteverliezen dat bedrag overtreffen. In dat geval nadert een negatief eigen vermogen: meer schulden dan bezittingen.

Geen bankrun zoals bij Silicon

Op zich hoeft dat geen probleem te zijn, zei Knot, maar prettig is anders. Het komt wat vreemd over als de instelling die waakt over de stabiliteit van het financiële systeem en die benadrukt dat banken over stevige buffers moeten beschikken, zelf een negatief eigen vermogen heeft. In theorie zou DNB dan zelfs een beroep moeten doen op de overheid voor extra geld.

Ironisch genoeg lijkt de situatie waarin DNB zich bevindt wat op die van de Silicon Valley Bank die twee weken geleden failliet ging. Ook Silicon bezat veel staatsobligaties. Toen klanten massaal bij de bank wegliepen, moest Silicon die met grote verliezen verkopen. DNB heeft wel veel obligaties, maar zal niet te maken krijgen met zo’n bankrun. Daarnaast heeft DNB voorzorgsmaatregelen getroffen: Silicon niet.

Europese banken staan er goed voor

Volgens Knot zijn Europese banken alle commotie en onrust rond de Zwitserse bank Credit Suisse goed doorgekomen, een mening die minister van financiën Kaag een dag eerder in de Tweede Kamer ook verkondigde. Volgens haar en Knot staan de problemen bij Credit Suisse op zichzelf.

Europese banken hebben er, in tegenstelling tot de Silicon Valley Bank, rekening mee gehouden dat de rente weer kon gaan stijgen en waren dus voorbereid toen dat gebeurde. Daarnaast staan de Europese banken er veel beter voor dan tijdens de bankencrisis die in 2008 begon.

Maar Knot benadrukte twee dingen. Het toezicht op de banken moet volgens hem op orde blijven. In de VS viel Silicon Valley aanvankelijk onder scherp toezicht maar vanaf 2018 “tot enige verbazing van DNB” (Knot) niet meer.

Alleen voor de acht grootste Amerikaanse banken bleef dat verscherpte toezicht gelden. En bij Credit Suisse, dat van het ene schandaal in het andere terechtkwam, lijkt het toezicht weinig te hebben voorgesteld, al zei Knot dat niet in die woorden.

Hij benadrukte verder het belang van grote buffers voor banken. Momenteel vinden onderhandelingen plaats over die buffers en over de eisen die aan die buffers worden gesteld. Banken hebben tijdens die onderhandelingen voor versoepelingen gepleit. Maar versoepeling is volgens Knot geen goed idee. “Buffers zijn de belangrijkste verdedigingslinie van banken.”

Lees ook:

Keus uit veel schuldigen voor omvallen Silicon Valley Bank