Voor het eerst begint Staatsbosbeheer een rechtszaak tegen Rijkswaterstaat. Dat is uit onvrede over een plan om een betere omgeving voor vissen te creëren.
Tussen natuurorganisatie Staatsbosbeheer en Rijkswaterstaat speelt zich een conflict af over het Zwarte Water tussen Hasselt en Genemuiden. Op vijf plekken langs de oevers wil Rijkswaterstaat stalen damwanden plaatsen om de visstand te verbeteren. Rijkswaterstaat stelt dat de damwanden nodig zijn om zogenoemde luwtezones aan te leggen. Er ontstaat dan een rustig stukje rivier waar vissen kunnen paaien en opgroeien.
Het gaat om maatregelen voor verbetering van de ecologische waterkwaliteit, zodat Nederland gaat voldoen aan de eisen van Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Een stalen damwand op tien meter in de vooroever, dempt de golfslag door wind en scheepvaart. Dat zorgt voor een rustiger overgang tussen water en land. Rijkswaterstaat verwacht dat met name zeelt, winde, bittervoorn en kwabaal profiteren van deze kunstmatige natuuringrepen.
Staatsbosbeheer vreest juist voor de gevolgen voor de natuur als een kleine zes kilometer aan damwanden in de vooroevers verschijnen. Het gaat om 1,9 kilometer stalen damwand is en de rest stortsteen en aarden dammen. “Stalen constructies passen niet bij herstel van natuurlijke processen in de rivieren”, zegt rivierecoloog Annelies Blankena van Staatsbosbeheer. Die organisatie beheert terreinen langs het Zwarte Water.
Niet goed voor dieren als de ree, otter en bever
Blankena: “Damwanden zijn nadelig voor de groei van rietvelden en ze vormen een barrière voor vis en dieren als ree, otter en bever.” Ook vreest Staatsbosbeheer dat de damwanden de grondwaterstromen nadelig beïnvloeden ten koste van reservaten waarin zeldzame kievitsbloemen groeien.
Omdat Rijkswaterstaat doof bleef voor de kritiek, zet Staatsbosbeheer de ongebruikelijke stap om via de bestuursrechter de komst van de damwanden tegen te houden. Wat het extra curieus maakt is dat Staatsbosbeheer en Rijkswaterstaat in het KRW-programma partners zijn in samenwerking aan nieuwe riviernatuur.
Rijkswaterstaat concludeert uit een natuurtoets dat de damwanden geen nadelig effect hebben op de grondwaterstromen en de hooilanden met kievitsbloemen. Voor het verbeteren van de visstand zijn ook alternatieven onderzocht. Maar daaruit blijkt volgens Rijkswaterstaat dat damwanden het meeste bijdragen aan het verbeteren van de onderwaternatuur en de visstand in het Zwarte Water.
In de gemeente Zwartewaterland leven veel bezwaren tegen de damwanden voor natuurontwikkeling. Behalve Staatsbosbeheer, maken ook de Gebiedscoöperatie IJsseldelta, watersportorganisaties en ecoloog Albert Corporaal bezwaar bij de rechtbank tegen de verleende vergunning aan Rijkswaterstaat. Corporaal vreest dat de damwanden ten koste gaan van broedgebied van de grote karekiet, een zeer zeldzame moerasvogel.
Steun van de gemeente
De gemeente steunt de bezwaarmakers, maar kan formeel niet procederen want KRW-maatregelen vallen onder de zogeheten crisis- en herstelwet van de rijksoverheid.
Minister Mark Harbers van infrastructuur en waterstaat steunt Rijkswaterstaat. In antwoord op schriftelijke vragen eind vorig jaar van CDA-Kamerlid Van der Molen stelt de minister dat met rivierkundige berekeningen en natuuronderzoeken het besluit voor damwanden “zorgvuldig is onderbouwd”. De minister vindt dat Rijkswaterstaat “een afgewogen proces met belanghebbenden heeft doorlopen, waarbij de zorgen goed zijn beoordeeld in het voorgestelde plan”.
Erik van der Stouwe van de Gebiedscoöperatie IJsseldelta beweert dat er geen sprake was van samenwerking. “De Europese Kaderrichtlijn Water verplicht tot participatie, maar dat heeft Rijkswaterstaat niet gedaan. Veel partijen staan daarom op hun achterste benen.”
Staatsbosbeheer poogde afgelopen maanden wel om samen met Rijkswaterstaat alternatieven te bedenken voor de stalen damwanden voor natuurherstel. Dat is niet gelukt. Daarom buigt de bestuursrechter zich 9 maart over de omstreden natuuringrepen in het Zwarte Water.
Lees ook:
Natuurmonumenten daagt Rijkswaterstaat voor de rechter over kappen van begroeiing
De strenge regels over hoogwaterveiligheid in rivieren begrenzen de wilde natuur onnodig, vindt Natuurmonumenten. De natuurorganisatie wil weten hoe de rechter daar naar kijkt.
