Speuren naar grutto’s in Krommenie

Krommenie moet het meer van zijn geschiedenis hebben van het heden. Gesticht op het drasse veen ontwikkelde de nederzetting - vernoemd naar het water de Crommenye - zich tot een brandpunt van de zeilmakerij met handel tot ver over de grenzen. De benodigde hennep was hier ruim voorhanden, zo leek het. Maar de bedrijfstak groeide en groeide in de Gouden Eeuw en hennep uit het verre Rusland was onontbeerlijk.

Het moeten goede broodeters zijn, geweest, die zeilmakers. Halverwege de achttiende eeuw bakten zestien broodbakkers, twee koekenbakkers en twee wafelbakkers voor de 2916 inwoners van het dorp. Vooral deuvekaters waren populair, mits zo zwaar als een schoot wittebrood oftewel 250 gram.

De Stelling van Amsterdam

Ambachtelijk oogt Krommenie nu allerminst. Een bakker kom ik in elk geval niet tegen. Wel ‘droeve’ huizen gelardeerd met stukjes groen. Voor de grutto’s moet ik echt buiten wezen. Maar ach, ook klein groen is groen. En geel en wit en paars. De krokussen en madelieven bloeien, het fluitekruid schiet op en een groene specht roept, zomaar binnen de bebouwde kom.

Buiten wordt steeds meer buiten. Bebouwing wordt riet en water. Ik ontdek een bloeiende paardenbloem, speenkruid en klein hoefblad. Hoe heerlijk toch dat voorjaar, in elk geval voor natuuridioten als ik. Elke dag cadeautjes.

De Militairenweg kondigt het Fort bij Krommeniedijk aan, onderdeel van de Stelling van Amsterdam, een van de waterlinies waarmee ons land de vijand op afstand trachtte te houden.

De Stelling moest weerstand bieden aan de vijandelijke troepen ‘uit het oosten’. De dreiging van de waterlinies alleen al bleek voldoende vreeswekkend, in elk geval voor de Duitsers in de Eerste Wereldoorlog. Vreeswekkend vermoedelijk ook voor de soldaten die er gelegerd waren. Bedompt de slaapzalen, ronduit goor de gezamenlijke poepdozen, smakeloos het eten uit grote ketels. Nee, dan de riante positie van de officieren, al was het ook daar baas boven baas. Er was een privaat voor officieren en een voor onderofficieren. Standsverschil moet er wezen. Het fort, nu bewoond door jongvolwassenen onder begeleiding, is heus indrukwekkend, maar eerlijk gezegd kom ik voor ‘de achterkant’. Want daar, in die weiden, heeft Landschap Noord-Holland een plas-dras gemaakt oftewel een flink stuk land een klein beetje onder water gezet. Niet in één keer, maar heel voorzichtig en langzaam zodat regenwormen en andere bodemdieren de tijd hadden om naar boven te komen oftewel binnen het bereik van vogelsnavels.

Vliegvlug

Snelle Jelles zijn de bodemdieren niet, “dus toen we hoorden dat de grutto’s in aantocht waren is de kraan opengegaan. Dat doen we nu zo’n jaar of tien en elk jaar komen ze terug”, vertelt boswachter Chris Rost. Ze komen terug en met een heleboel. Ik kijk en kijk, en krijg zoals elk voorjaar bij mijn eerste grutto’s een brok in de keel. Wat een schoonheid, wat een gratie. Oh, laten we haar toch beter beschermen. Die koningin van de weide die verpletterd raakt door de landbouw.

Zij aan zij staan de vogels te eten. En te verbouwen. De vliegspier, enorm verzwaard om te kunnen trekken, wordt teruggebracht naar normale proporties, de geslachtsorganen vergroot en in stelling gebracht.

Duizend koninginnen. Én kieviten, scholeksters, tureluurtjes, kemphanen en ruiters; hoe heerlijk kan het wezen. Kan een lentedag gelukkiger maken?

Nog een dikke week en de vogels zullen een stukje verkassen om in de rustige natuurweiden een nest te bouwen. Voor de kuikens zijn er bloemen of beter gezegd insecten en is er tijd genoeg om op te groeien. “We maaien pas als de kuikens vliegvlug zijn.” Ze zorgen goed voor de vogels, die Landschappers. Wat jammer toch dat dit niet ook bij de boeren kan.

Ik treuzel, draal en blijf maar kijken, zelfs als ik weer op weg ben. En ik niet alleen. Fietsers en wandelaars begroeten elkaar glimlachend, delend in deze heerlijk- heid.

De uitbaatster van een koffiekiosk aan de kant van de weg blijkt best een kop thee te willen schenken. Het terras nog leeg, de stoelen maar net uitgestald. Een oude man arriveert, bestelt een gevulde kop en vertrouwt me toe op zoek te zijn naar een vriendin. “Maar ze moet wel kunnen dansen. Want weet u, elke dansschool heeft zijn eigen pasjes.” Nee, dat wist ik niet en stap weer op.

Een kievit buitelt in de lucht, kiewiet roepend om een vrouw te lokken. En hoewel geen partij kan ik het niet laten terug te roepen.

Groene kilometers volgen compleet met een jubelende veldleeuwerik tot de snelweg in het vizier komt en ik de blik maar naar binnen richt. Naar de vervoering door de vogels. Die heerlijke vogels. Wat zou de wereld zijn zonder?

Vogelkijkdag

Morgen, 10 maart, is er een vogelkijkdag bij Fort bij Krommeniedijk (Lagendijk 22, Uitgeest). Het fort is van 10-16 uur open waardoor een speciaal vogelkijkpunt aan de achterzijde te bereiken is. Bovendien geven boswachters en vogelaars tekst en uitleg over zowel de weidevogels (en het beheer) en de geschiedenis van het fort. Om 11, 12, 14 en 15 uur zijn er rondleidingen door het fort. Voor de kinderen is er een ‘fortenspel’. www.fortkijk.nl

Horeca

In Krommenie en Uitgeest is horeca (kom je niet langs). Langs de route iets na het fort een koffietentje bij een kanoverhuur. De theeschenkerij op het fort is zondag 10 maart open, voorts beperkt open.

Route

De route is een deel van het Noord-Hollandpad, van NS Krommenie naar Uitgeest. Station Krommenie aan westzijde verlaten. Fietstunnel door. Vanaf daar geelrode stickers met Noord-Hollandpad volgen. Vanaf de Militairendijk de stickers met de blauwe rand aanhouden.

In Uitgeest: na snelwegviaduct alsmaar rechtdoor. Einde rechts het station.

Voor ‘Het mooiste Nederland’ probeert de redactie van Trouw de mooiste fiets- en wandelroutes door Nederland uit. Lees meer in ons dossier.