Klimaatbewustzijn
Simpele maatregelen kunnen klimaatdoelen ‘een flinke slinger’ geven
De overheid kan het halen van de klimaatdoelen in een stroomversnelling brengen met vrij simpele maatregelen. Benut de maatschappelijke krachten die er al zijn, bepleit een bont gezelschap verenigd in de ‘Social Tipping Point Coalitie’ in een oproep aan de kabinetsinformateur.
Het nieuwe kabinet zou een hele reeks kleine, relatief goedkope maatregelen moeten nemen om het klimaatprobleem aan te pakken. Die sturen de samenleving naar een omslagpunt, waarbij de overgang naar een duurzame levenswijze veel sneller gaat. Een oproep voor zo’n ‘social tipping point-strategie’, ondertekend door tientallen organisaties, kunstenaars en wetenschappers, belandt vandaag in de brievenbus van informateur Mariëtte Hamer.
Onder meer Urgenda, Fossielvrij NL, onderzoeksinstituut DRIFT, Fridays for Future en Teachers for Climate scharen zich er achter, naast tientallen andere organisaties. Op de lijst met zo’n tachtig individuen staan onder andere oud-topman Peter Blom van Triodos Bank, acteurs Waldemar Torenstra en Thekla Reuten, componist Merlijn Twaalfhoven, de hoogleraren Vellinga, Piersma, Opschoor en Van den Dobbelsteen en schrijvers Ramsey Nasr, Hanna Bervoets en Maria Goos.
Neem Biden als voorbeeld
Nederland kan voor ‘een integraal, strategisch klimaatbeleid’ een voorbeeld nemen aan de plannen van de Amerikaanse president Joe Biden, stelt de brief aan Hamer. Biden betrok de maatschappelijke beweging Sunrise Movement bij zijn klimaatbeleid en wil nu de subsidies op fossiele brandstoffen afschaffen en dat geld gebruiken om burgers, bedrijven en organisaties te helpen verduurzamen. Ook Nederland moet die kant op, vindt de Social Tipping Point Coalitie. ‘Wij roepen het nieuwe kabinet op om – als onderdeel van de nieuwe bestuurscultuur en het organiseren van de broodnodige tegenmacht – de burgerbewegingen en progressieve krachten uit het maatschappelijk middenveld te omarmen als vitaal onderdeel van de democratie, als vitaal onderdeel om het Parijs-doel te halen’, aldus de brief. Informateur Hamer heeft aangekondigd eerst de grote, inhoudelijke kwesties te willen bespreken.
Het idee voor een social tipping point-strategie is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek naar veranderingen in de samenleving. Krijgt een beweging eenmaal meer massa, dan werkt dat aanstekelijk en komt de verandering in een stroomversnelling, volgens een recente studie van het Duitse Potsdam Instituut. Allerlei ingrediënten voor zo’n versnelling zijn er al, aldus de brief aan Hamer. De opkomst van de scholierenstakingen bijvoorbeeld, de aanzwellende roep aan pensioenfondsen om fossiele brandstoffen in de ban te doen en het besluit van de gemeente Amsterdam om reclame voor brandstofslurpende SUV’s en goedkope vluchten te weren. Zo heeft die laatste, relatief kleine maatregel, de interesse gewekt van steden over de hele wereld. Ook kunstenaars proberen met theater, beeldende kunst of gedichten het klimaatbewustzijn te vergroten.
Geef de dynamiek een flinke slinger
Dit soort verschijnselen zijn nu veelal losse acties vanuit de samenleving en de wetenschap. De overheid kan hier, met relatief simpel beleid waar geen nieuwe technologieën voor nodig zijn, een flinke slinger aan geven, denkt de Social Tipping Point Coalitie. Door bijvoorbeeld de (indirecte) subsidies op fossiele brandstoffen af te schaffen, verplichte klimaatlabels op producten in te voeren, burgerinitiatieven voor schone energie aan te wakkeren, het reclameverbod over te nemen en op scholen meer les te geven over klimaatverandering.
Zo’n opeenstapeling van maatregelen heeft volgens het Potsdam Instituut een zichzelf versterkend effect en verandert sneller het denken over fossiele en vervuilende productie. Dat is nodig omdat klimaatverandering ook steeds sneller gaat. Hetzelfde instituut deed eerder onderzoek naar de fysische omslagpunten in het klimaat. Voorbeeld daarvan is het smelten van de ijskappen. Eenmaal voorbij een bepaald punt is er geen houden meer aan en veroorzaakt het smelten onomkeerbare, snellere opwarming van de atmosfeer.
De sociale omslagpunten kunnen ervoor zorgen dat de samenleving de fysische voorblijft. Maar dan moet de overheid wel de juiste ingrepen doen, waarschuwt het instituut. Als de overheid bijvoorbeeld fossiele subsidies handhaaft, dan kan het effect van de maatschappelijke druk op pensioenfondsen om uit vervuilende brandstoffen te stappen, vervliegen. Sluit het beleid daarentegen aan bij de krachten van onderop, dan kan het vliegwiel gaan draaien, volgens de coalitie.
Lees ook:
Deze klimaatgedichten moeten de wereld verbeteren
Een collectief van 130 woordkunstenaars schrijft gedichten over de klimaatcrisis. Ze willen hun lezers betrekken, wakker schudden, waarschuwen. Maar vooral ook: hoop bieden.
De Jonge Klimaatbeweging wint de Duurzame 100 2020
De Jonge Klimaatbeweging is de nieuwe nummer 1 van de Duurzame 100 van Trouw. Deze actievoerders treden in overleg met politiek en bedrijfsleven. Ze laten niet met zich laten sollen en ijveren voor ‘structurele inspraak’.
