Onderzoeksgeld
Shell zoekt naar nieuwe energiebronnen en handige drones
Shell besteedt jaarlijks ongeveer 1 miljard euro aan onderzoek. Waar doet het onderzoek naar? Naar meer duurzame producten? Naar schonere productiemethodes?
Is Shell nou duurzaam of niet? Ja, vinden sommige analisten – en Shell zelf – want Shell investeert meer in hernieuwbare energiebronnen dan veel andere olie- en gasmaatschappijen. Nee, zeggen milieuorganisaties want die investeringen (ergens tussen de 1 en 3 miljard dollar) vallen in het niet bij de bedragen die Shell stopt in fossiele projecten (bijna 20 miljard) en de 26 miljard dollar die Shell in 2022 naar zijn aandeelhouders sluisde.
Groen, niet groen? Een flink deel van de circa 1 miljard dollar die Shell dit jaar uitgeeft aan onderzoek gaat de ‘groene kant’ op. “Ongeveer de helft”, schat Yuri Sebregts, al negen jaar chef technologie bij Shell. Al jaren schommelen Shells onderzoeksuitgaven rond die 1 miljard per jaar. Soms was het meer, soms minder, zoals in het coronajaar 2021. “Maar het aandeel dat naar niet-fossiele doelen gaat, naar producten en productieprocessen die voor minder CO2-uitstoot zorgen, is de laatste jaren steeds groter geworden.”
Onderzoek naar koelvloeistoffen voor e-auto’s
Minder onderzoeksgeld gaat er naar autobrandstoffen zoals benzine en diesel. “De elektrische auto rukt op. Autofabrikanten steken weinig geld meer in de verbetering van benzine- en dieselmotoren”, verklaart Sebregts. E-auto’s vragen wel om andere smeermiddelen dan gewone auto’s en om een andere samenstelling van koelvloeistoffen. Daar doet Shell, ’s werelds grootste fabrikant van smeermiddelen, onderzoek naar.
Naar biobrandstoffen ook. Met enige trots refereert Sebregts aan de bouw van de grote biobrandstoffenfabriek op het terrein van de raffinaderij in Pernis. Vanaf 2024 levert die fabriek kerosine en diesel op basis van plantenresten. Een deel van het benodigde onderzoek geschiedde in het Shell-lab in Amsterdam-Noord, dat sinds 2021 Energy Transition Campus Amsterdam heet. Sebregts bivakkeert daar vaak.
Waterstof is een ander speerpunt en ook dat onderzoek zal leiden tot een fabriek. In 2025 hoopt Shell groene waterstof te produceren op de Maasvlakte; de stroom komt van het windpark Hollandse Kust, dat deels van Shell is. De waterstof zal worden gebruikt in Shells installaties in Pernis. Mogelijk rijden er ooit trucks op die waterstof. Op een grotere waterstoffabriek, in het Eemshavengebied, wordt nog gestudeerd.
Waterstof-op-grote-schaal is nog lang geen realiteit
Shell verwacht veel van waterstof. De fabricage van staal, cement, kunstmest en chemische producten vergt veel fossiele brandstoffen: waterstof, gemaakt met stroom op basis van hernieuwbare bronnen zoals wind, is een milieuvriendelijker alternatief, al zal het nog lang duren voordat waterstof-op-grote-schaal realiteit zal zijn.
Waterstof is ook geschikt voor het vrachtvervoer over de weg, zegt Sebregts. “Bijna alle grote vrachtwagenproducenten zijn met brandstofcellen bezig.” Personenauto’s op waterstof? Dat is een ander verhaal. “Toyota en Hyundai zijn ermee bezig. Maar in zijn algemeenheid zit er niet veel schot in die ontwikkeling.”
De 1 miljard dollar die Shell aan onderzoek besteedt, wordt verdeeld over zo’n tweeduizend projecten. Vaak werkt Shell samen met universiteiten. Of met startende bedrijven. Tot vorig jaar was het lab in Amsterdam, een van de drie grote onderzoekslabs van Shell, het exclusieve domein van Shell. Nu zijn ook andere bedrijven en bedrijfjes in de gebouwen welkom, ook als ze niet met Shell samenwerken.
Het lab is, zegt Sebregts, een campus geworden, waar ideeën kunnen worden uitgewisseld en kruisbestuiving kan plaatsvinden. Wat de High Tech Campus in Eindhoven betekent voor high tech, moet de Energy Transition Campus op het gebied van de energietransitie worden.
Grootaandeelhouder in een drijvend windpark
Windenergie is een ander onderwerp van onderzoek. Drie van de zes grote windparken in de Noordzee die zijn aanbesteed, zijn eigendom van Shell en energiebedrijf Eneco. In Schotland is Shell grootaandeelhouder van een drijvend windpark dat vanaf 2028 stroom moet leveren aan, omgerekend, zo’n zes miljoen huishoudens.
Niet in alles zit schot. Shell studeert al jaren op verbetering van batterijen om stroom in op te slaan, maar boekt daarin, net als concurrerende bedrijven overigens, nog niet veel progressie, zegt Sebregts. Lithium-ionbatterijen, in de jaren zeventig ontwikkeld, voeren nog altijd de boventoon. “Er wordt veel onderzoek gedaan naar batterijen. Uiteindelijk zullen die doorbraken er wel komen.”
Nog meer belangrijke onderzoeksvelden? Sebregts stipt er een paar aan. Met onder meer netbeheerder Alliander kijkt Shell naar methodes om het stroomnet beter te benutten. Dat dreigt nu verstopt te raken; het aanleggen van dikkere kabels biedt niet snel genoeg soelaas. Met behulp van kunstmatige intelligentie moet het mogelijk zijn het aanbod van en de vraag naar stroom beter op elkaar aan te sluiten.
Pijpleidingen inspecteren met een drone
Sebregts noemt ook robotisering en digitalisering. “Robots kunnen werk doen dat vies en gevaarlijk is. Ze kunnen bijvoorbeeld chemische installaties inspecteren. Een paar jaar geleden was dat iets nieuws, nu maken we er vaak gebruik van.” Shell gebruikt ook drones om installaties en pijpleidingen te inspecteren.
Gevraagd naar andere belangrijke ontwikkelingen op energiegebied wijst Sebregts op de herwaardering van kernenergie. “Kernenergie wordt opeens omarmd. Er wordt zelfs gedacht aan kleine centrales die kunnen worden ingezet voor de productie van kunststoffen of waterstof.” Shell zit niet in nucleaire energie, maar heeft wel wat geld toegezegd voor een onderzoek naar de mogelijkheid om kernenergie te gebruiken voor het maken van waterstof.
Lees ook:
Shell boekt recordwinst van ruim 42 miljard dollar
Zo veel winst als Exxon (56 miljard dollar) maakte Shell in 2022 niet. Maar met een winst van 42,3 miljard dollar beleefde de oliemaatschappij in financieel opzicht wel het beste jaar in zijn geschiedenis. Nooit eerder kwam Shells jaarwinst zo hoog uit.
