Schone techniek uit vuile kolenmijn kan drie miljoen huizen verwarmen

Op de Sint Gregoriuslaan in Brunssum gaat maandag een forse boor de grond in. Op 130 meter diepte ligt een watervoerende grondlaag, en de onderzoekers willen vaststellen of dat water kan worden opgepompt om woningen mee te verwarmen of te koelen. In 2050 moet heel Nederland van het gas af zijn, maar juist in het oude Limburgse mijngebied beginnen ze daar nu al mee.

Limburg loopt voorop, en met een reden, zegt Louis Hiddes, directeur van Mijnwater BV. Zijn bedrijf heet niet voor niets zo. In 2003 kreeg Hiddes toestemming om het door de aarde verwarmde water uit de oude mijngangen op te pompen om daarmee gebouwen te verwarmen. “Op een diepte van 700 meter heeft dat water een temperatuur van 28 graden, en op een andere locatie wat hoger gelegen wisten we water van 16 graden aan te boren, dat gebruikt kan worden van koeling.”

Lacherig

Hoewel de scepsis aanvankelijk groot was - want hoe krijg je al dat water naar de verschillende gebouwen toe - lukte het Hiddes toch om grote klanten te krijgen. Het hoofdgebouw van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in Heerlen werd bijvoorbeeld verwarmd en gekoeld met ‘mijnwater’.

Vijftien jaar later kan Hiddes wat lacherig terugkijken op de pionierstijd, maar hij is ook bloedserieus: hij zag toen al dat het door de aarde verwarmde water een serieuze energiebron is. Hiddes heeft de methode verfijnd, en zijn bedrijf heet nog wel Mijnwater, maar zijn brongebied is enorm uitgebreid naar aardlagen buiten het mijngebied. Met zijn expertise ziet hij ook steeds meer mogelijkheden boven het aardoppervlak.

Op elke locatie waar gekoeld of verwarmd wordt, kan ook energie worden teruggewonnen. Hiddes: “Het koelschap in de supermarkt heeft stroom nodig om te koud te worden, maar dat systeem produceert aan de achterkant weer warmte. Die kun je opvangen in een buffer, waardoor de supermarkt naast afnemer ook leverancier van warmte kan zijn.” Hetzelfde geldt volgens hem voor datacentra, kunstijsbanen en slachthuizen. Een schaap moet gekoeld worden voordat het spareribs wordt, maar de hitte die het schaap verliest kan weer een bron van verwarming zijn.

Belangrijk alternatief

Door de grote ervaring die Hiddes inmiddels heeft opgebouwd met geothermie en warmte- en koudeopslag, wordt deze vorm van duurzame energie een steeds belangrijker alternatief voor gas, zeker als de prijs van het aardgas de komende jaren zal stijgen. Onderzoeksbureau CE Delft concludeert in een recent verschenen rapport dat de zogenaamde lagetemperatuuraardwarmte (LTA) en mijnwater (MW) weliswaar nog amper gebruikte technieken zijn, maar tegelijkertijd veelbelovend. Samen kunnen ze voorzien in maar liefst 37 procent van de warmtevraag in gebouwde omgeving van heel Nederland. In de steden kan zelfs 70 procent van de warmtevraag gedekt worden. Het gaat dan om zo’n drie miljoen woningen.

Dat succes is mogelijk door de technieken te combineren en verder te ontwikkelen, zegt Hiddes. “Zo zijn we bezig met smart data precies te voorspellen wanneer welke warmte- of koelteleveranties nodig zijn. Dat er ’s winters meer warm water nodig is en zomers meer koud, moge duidelijk zijn. Maar die vraag kan op kleinere schaal verfijnd worden. ’s Morgens hebben mensen veel warmte nodig, ’s nachts minder.” Als je dat weet, zegt Hiddes, kun je warm en koud water gaan klaarzetten in buffers. Dichtbij de woning in een boiler, maar ook in de aardlagen of mijngangen in de aarde. “Zo is de aarde in onze ogen niet langer de bron van de energie, maar ook de opslagplaats.”

Aardwarmte scheelt tientjes op energierekening

Mijnwater, inmiddels het grootste duurzame energiebedrijf van West-Europa, ziet zich niet langer als alleen warmteleverancier. “Wij kijken ook naar de ideale bouw van huizen, de isolatie, en vervolgens naar hoe we die woningen comfortabel kunnen maken. Warmte is daar één aspect van, maar ventilatie ook.”

In Brunssum moet binnenkort de eerste woonwijk met gasloze woningen komen, in 2024 moeten er in Parkstad 11.000 woningen staan die gebruik maken van Hiddes techniek. In 2030 zelfs 30.000. In bestaande woningen die achteraf geïsoleerd zijn, betalen de bewoners straks 35 euro per maand minder aan energiekosten dankzij de aansluiting op aardwarmte. In nieuwe huizen met vloer- en muurverwarming is het verschil iets minder, omdat deze woningen door de extra maatregelen al minder energiekosten hebben.

Lees ook:

Weinig animo voor mijnwaterverwarming

Vijftien jaar geleden was het nog moeilijk afnemers te vinden voor het warme water uit de oude steenkolenmijnen.