Schiphol plukt de wrange vruchten van jarenlang eenzijdig beleid: opnieuw een reizigersplafond

De geschiedenis herhaalt zich: Schiphol zal het aantal reizigers in de meivakantie opnieuw beperken. Het is het gevolg van jarenlang beleid dat koerste op lage tarieven.

Wie wil er nog koffers verslepen en sjouwen in krappe bagageruimtes van vliegtuigen? Wie wil remblokken en pionnen rond toestellen plaatsen in de vieze dampen op de platforms van Schiphol? Tegen een uurloon van soms niet meer dan 12 euro, met werkroosters vol gebroken diensten?

Niet zoveel mensen. Te weinig om het drukke vliegverkeer op Schiphol te kunnen afhandelen, om te beginnen in de meivakantie. Vakbond FNV kondigde maandag zelfs een rechtszaak aan vanwege het te zware werk dat van bagage-afhandelaars gevraagd wordt. Geen reclame om alsnog aan zo’n baan te beginnen.

Een maand geleden meldde de Schiphol-directie nog dat het die vakantiedrukte aankon. Het tekort aan beveiligers, dat vorig jaar voor chaos zorgde, was bijna weggewerkt. Nu moet de directie daarop terugkomen: het aantal vertrekkende reizigers wordt toch weer aan een maximum gebonden, 5 procent minder dan gepland. Niet beveiligers zijn nu de bottleneck, maar bagagesjouwers en andere afhandelaars.

‘Te weinig grip op de luchthaven’

“Bizar. Hier hadden we voor gewaarschuwd”, zegt Jaap de Bie van de FNV. Schiphol plukt opnieuw de wrange vruchten van zo’n twintig jaar eenzijdig beleid, stelt hij. Beleid waarvan ook de in november aangetreden interim-topman Ruud Sondag snel de gevolgen zag: “Schiphol zelf heeft te weinig grip op de gang van zaken op de luchthaven.”

Dat beleid valt in enkele zinnen samen te vatten. Om te kunnen concurreren met de grote vliegvelden in Europa hanteert Schiphol lage tarieven voor luchtvaartmaatschappijen. Het uitbesteden van schoonmaak en beveiliging helpt daarbij: die bedrijven (vier voor schoonmaak, zes voor beveiliging) halen hun orders binnen door Schiphol een zo goedkoop mogelijk bod te doen. Daar betalen tienduizenden schoonmakers en beveiligers de prijs voor: met lage lonen en beroerde omstandigheden.

Na de coronacrisis liep Schiphol met dit beleid volledig vast, allereerst vanwege de tekorten op arbeidsmarkt waarmee heel Nederland te maken kreeg. Veel laag betaald personeel was tijdens de crisis op straat gezet en had intussen beter werk gevonden – dus waarom terug naar Schiphol? Nieuwe mensen waren nauwelijks te vinden.

In de meivakantie van 2022, toen vakantiegangers voor het eerst weer massaal via Schiphol op reis wilden, bleek de schade nog groter. Er was een tekort aan beveiligers, ja, maar wat de situatie nog nijpender maakte, was dat Schiphol te weinig zicht had op wat er aan de hand was bij al die ingehuurde bedrijven. In allerijl werden de beveiligerssalarissen verhoogd, deels op kosten van Schiphol zelf, om alsnog personeel te lokken. Maar te laat om de zomerchaos te voorkomen.

Reisbranche op haar achterste benen

Nu herhaalt de geschiedenis zich, maar dan rond de afhandelaars. Wat het ingewikkeld maakt, is dat de zeven afhandelbedrijven niet zijn ingehuurd door Schiphol zelf, maar door de vliegmaatschappijen. Zeven is te veel, dat bestrijdt niemand: Schiphol is daardoor nauwelijks in staat alle processen op de luchthaven te coördineren. Maar de Schiphol-directie heeft lang volgehouden dat ze er niets aan kon doen, ook omdat Europese regels concurrentie voorschrijven.

Ook voor de afhandelbedrijven keert de wal het schip. Veel bagage-afhandelaars zeggen hun slecht betaalde baan op en er komt bijna niemand voor terug. De FNV pleit er nu voor om de salarissen die volgens de geldende cao pas in 2025 stijgen, nu al te verhogen – zodat die meer gelijke tred houden met de beveiligerslonen.

Maar wie gaat dat betalen? De afhandelbedrijven staan er niet florissant voor en de vliegmaatschappijen, hun opdrachtgevers, staan ook niet te popelen. Schiphol dan? Dat heeft de afhandelbedrijven een lening van tien miljoen euro aangeboden. Maar dat biedt geen soelaas. Want topman Sondag wil dat Schiphol weer de regie krijgt over zijn eigen processen en daarom wil hij op termijn minder afhandelbedrijven. Die bedrijven voelen er niets voor om zich in de schulden te steken als ze niet zeker weten of ze over een paar jaar nog op Schiphol mogen werken.

De reisbranche staat weer op haar achterste benen vanwege het nieuwe reizigersplafond. Maar als Sondag chaos wil voorkomen – en dat is de opdracht waarmee hij aantrad – heeft hij geen andere keus. “Wat in decennia verkeerd is gegaan”, zegt FNV’er De Bie, “is niet in één keer op te lossen.”

Lees ook:

Schiphol moet in de meivakantie zelfs ‘een beetje gezellig’ worden

Schiphol denkt klaar te zijn voor de drukte van de meivakantie. Als vliegmaatschappijen én passagiers tenminste een beetje meewerken.