Saskia is de mooiste ui van de akker

Ze heet Saskia, ze is koperblond en ze moet de keurende blikken ondergaan van een langsschuivelend publiek – vooral mannen natuurlijk, zoals dat gaat bij schoonheidswedstrijden. Als de mannen, veelal van middelbare leeftijd en gestoken in wollen trui of ruitjesoverhemd, elkaar aanstoten en naar haar staren, heeft Saskia ook al het oordeel van een vakjury ondergaan. Die heeft gekeken naar haar ronding, de dikte van haar nek en de tint van haar huid.

Saskia’s entourage heeft die beoordelingscriteria vooraf meegedeeld gekregen. Om haar perfect voor de dag te laten komen is ze langzaam opgewarmd. Haar perkamenten huid glimt onder de lampen van theater de Meerpaal in Dronten. Saskia oogst bewondering, meer dan sommige van haar twaalf medefinalisten, en lijkt een serieuze kanshebber voor de titel mooiste ui van Nederland.

Een schoonheidswedstrijd voor uien is sinds een paar jaar een manier waarop de Nederlandse uientelers zichzelf naar grotere hoogten willen stuwen. De ui is de meest verbouwde vollegrondsgroente van het land, en volgens de Holland Onion Association de kampioen van de Nederlandse agrarische export.

Van de Hollandse uien gaat negentig procent naar het buitenland (van Senegal tot Brazilië), wat jaarlijks zo’n 500 miljoen euro oplevert. Bij zulke belangen moet de kwaliteit van het gewas superieur zijn. Een competitie met als prijs een bokaal, een klein geldbedrag en een hoeveelheid zaaizaad moet boeren stimuleren hun beste beentje voor te zetten.

Vakmanschap

Boer Jaap de Zeeuw uit Emmeloord, een rijzige man met eeltige handen, doet dit jaar voor het eerst mee aan de verkiezing. Een avond lang is hij bezig geweest uien te draperen in een door de jury beschikbaar gesteld kistje. “Natuurlijk hoop ik te winnen”, zegt hij, al vreest hij de concurrentie. “Sommige kistjes zien er piekfijn uit.”

Als het aan De Zeeuw lag, keek de jury naar méér dan het uiterlijk van de ui. “Je mag wel meewegen op welke grondsoort de ui is geteeld en hoeveel chemie eraan te pas gekomen is.” Dat zegt volgens hem iets over het vakmanschap van de boer. Vals spel bij de schoonheidswedstrijd is volgens De Zeeuw trouwens lastig. Hij kent verhalen over uien die worden opgepoetst, of bespoten met haarlak. “Ik denk dat dat meteen opvalt.”

In de grote zaal van het theater laten de verzamelde uienboeren zich voorlichten over de bedreigingen die er op de loer liggen: schimmel en rotting tasten de schoonheid en kwaliteit van de ui aan, net als donderbeestjes die de tegenwoordige zachte winters overleven en dan voor zuigschade zorgen.

Tekst loopt door onder de afbeelding

De zaal veert op voor de bekendmaking van de mooiste ui. Saskia, een uienras dat is ontwikkeld door een veredelaar uit Zeeland en is genoemd naar een dochter uit de familie, wordt tweede. De goudblonde ui van Piet-Jan van der Eijk wordt eerste, met complimenten van de jury voor de gelijkvormigheid en de fraaie wijze waarop de uien in het kistje liggen. Van der Eijk, 20 jaar, is er beduusd van. “Ik vond zelf andere uien mooier.” Hij studeert aan de agrarische hogeschool in Dronten, waar al eens een symposium werd gewijd aan de vraag: hoe sexy is de ui?

Jaap de Zeeuw valt als debutant buiten de prijzen. “Volgend jaar weer een kans”, zegt hij. “Een boer moet altijd vooruitkijken.”