Salderen voor de smalle beurs: toch nog maar een geitenpaadje?

Nederland worstelt met salderen: het voordelig verrekenen van stroom uit zonnepanelen. Technisch ongewenst én niet meer nodig, zegt de minister. Wrang vind ik dat, net nu de smalle beurs aan dat voordeel toe is. Maar er is een geitenpaadje.

Laat ik voorop stellen dat salderen uit technisch oogpunt inderdaad ongewenst is. Als panelenbezitter mag je veel of zelfs alle stroom die je opwekt gewoon het net op sturen om die later te verrekenen met stroom die je van het net nodig hebt. In de zomer en overdag worden de netwerken zwaar belast met zonnestroom en in de winter gaan we het net zwaar belasten met stroom voor warmtepompen en elektrische auto’s. En dat kost ons netto niets.

Het zou slim zijn om panelenbezitters te stimuleren om meer van de eigen stroom zelf te gebruiken, door de wasmachine te laten draaien als de zon schijnt, en de e-auto midden op de dag vol te gooien met zonnestroom. Of door thuisbatterijen te installeren die de zonnestroom opslaan voor gebruik ’s avonds. Dat kan ons samen veel geld voor de kostbare netverzwaring besparen.

Extra kosten oneerlijk?

Salderen heeft nóg een nadeel: het verhoogt de kosten van energiebedrijven, die immers onze zonnestroom moeten inkopen tegen de prijs die ze later rekenen voor de stroom die ze ons verkopen. Marge: netto nul, maar eigenlijk onder nul, want er zitten meer kosten aan stroomlevering dan alleen die inkoopprijs.

Met verlies kan een bedrijf niet voortbestaan, en dus gaat de prijs van de stroom omhoog zodat degenen die geen panelen hebben extra gaan betalen om het verlies bij panelenbezitters te compenseren. ‘Oneerlijk’ vinden velen dat.

Ik ben het met die minpunten goeddeels eens, al heb ik ook mijn bedenkingen. Laat ik bij het laatste punt beginnen: zij die geen panelen bezitten, betalen mee aan de panelen van degenen die ze wel hebben. Is dat fout? We willen toch duurzame energie stimuleren? Of je dat nu doet via rechtstreekse subsidies, die deels ook door niet-bezitters wordt betaald, of door salderen, maakt dan niet zoveel uit.

Door stroom duurder te maken, stimuleren we bovendien zuinigheid bij verbruik. Prima. En omgekeerd: iemand die niet rookt, niet drinkt, niet vet eet en weinig vlees nuttigt, draagt via de ziektekostenverzekering bij aan het leven van mensen die het omgekeerde doen. Dat heet solidariteit en die gaat zo ver dat we zelfs bereid zijn ongezonde levensstijlen van anderen financieel te steunen.

Drie dure draadjes

Dan de suggestie dat we de wasmachine moeten laten draaien als de zon schijnt. Een uitstekend idee! Maar het zet niet veel zoden aan de dijk. Een gemiddeld setje zonnepanelen wekt op een zomerdag al snel 20 kWh aan stroom op en de wasmachine verbruikt er daarvan pakweg 1,5. En dat maar twee of drie keer in de week. De elektrische auto is dan veel beter, maar die zal vaak niet voor de deur bij de zonnepanelen staan. En die thuisbatterij? Die is nu nog erg kostbaar.

En dan nog: als we dat zo regelen, moeten we er wel voor zorgen dat de zonnepanelen op dezelfde ‘fase’ van het net zijn aangesloten als de wasmachine en de auto. We hebben bijna allemaal in de meterkast drie stroomdraadjes naar de wijkkast, de drie fases. Als de zonnestroom op fase één het net op gaat en de wasmachine stroom via fase twee krijgt, gaat alsnog alle zonnestroom eerst het net op om dan terug te keren naar het huis, en belast dan het net twee keer.

Als je het salderen met het wasmachine-argument wilt afschaffen, zou het dus wel zo eerlijk zijn eerst eens landelijk te laten controleren hoe het in huis zit met die fases. Dat wordt, voorspel ik u, een giga-klus. Een klus die overigens hoe dan ook nuttig is, ongeacht het salderen.

Smalle beurs

Maar ik heb tegen de huidige afschaffingsplannen ook nog een bezwaar dat van meer emotionele, sociale aard is. Inmiddels hebben ruim twee miljoen huishoudens zonnestroom. Ik betaalde in 2011 nog een forse prijs voor mijn panelen. Ik zou ze in dertien jaar terugverdienen, was mijn inschatting. Dat dreigde eerst langer te gaan duren, maar vorig jaar en dit jaar zijn voor panelenbezitters gouden tijden en nu heb ik ze wel terugverdiend.

Al snel werden de panelen goedkoper en konden ze in zeven of zelfs vijf jaar hun investering opbrengen. Daarna geniet je als panelenbezitters nog vijftien, twintig of meer jaren van gratis stroom van je dak. Zonder salderen verdien je ook echt nog wel wat, maar minder. Nu zijn de prijzen zover gedaald dat ook de mensen met een smalle beurs aan panelen durven te denken. En uitgerekend nu zeggen we: stop met salderen. Dat voelt verschrikkelijk oneerlijk.

Geitenpaadje

Wat mij betreft moet er een manier worden gevonden om ook de smalle beurs nog te laten profiteren van het salderen zodat zij hun panelen snel kunnen terugverdienen. Gun de smalle beurs die zekerheid. En ik denk dat er een geitenpaadje is dat hier aardig aan tegemoet kan komen.

Voor de huidige panelenbezitters schaffen we de saldering af op de manier waarop de minister dat voorstelt: vanaf 2025 een afbouw in zes jaar. Dankzij de hoge stroomprijzen heeft iedereen zijn panelen dan wel terugverdiend. Maar introduceer voor panelen die op nu nog lege daken komen te liggen een andere regeling: de huidige salderingsregeling, maar dan voor vijf jaar.

En koppel die salderingsregeling niet aan een persoon, maar aan een adres. Bij een huis dat vanaf 2024 voor het eerst panelen op het dak krijgt, mag je de stroom vijf jaar verrekenen, ongeacht wie er in dat huis woont. Als je na twee jaar je huist verkoopt, mag ook de nieuwe eigenaar nog drie jaar salderen. Omgekeerd, als je na twee jaar verhuist naar een huis zonder panelen, mag je daar opnieuw panelen op leggen en de volle vijf jaar de stroom verrekenen.

Zo stimuleer je dat toch steeds meer huizen van panelen worden voorzien, terwijl salderen niet onnodig en ongewenst in stand wordt gehouden. Maar je gunt de smalle beurs wel het voordeel waar ze jarenlang voor anderen aan hebben meebetaald.

Lees ook:

Zonnestroom en de wasmachine komen elkaar in huis niet tegen

Nederland heeft een heel betrouwbaar elektriciteitsnet, we hebben hier relatief weinig stroomstoringen. Maar echt slim is het niet. De stroom van de zonnepanelen op het dak weet de weg niet naar de wasmachine op zolder. Dat kost geld.