Rutte III presenteert een ambitieus, maar risicovol klimaatplan

Het moet gezegd: het ontbreekt Rutte III niet aan ambitie. Het nieuwe kabinet wil dat in 2030 de uitstoot van broeikasgassen 49 procent minder is dan in 1990. Een enorme opgave. Nederland heeft nu al de grootst mogelijke moeite om aan het Urgenda-vonnis te voldoen: 25 procent CO2-reductie in 2020.

Met 49 procent minder uitstoot in 2030 denkt het kabinet op koers te liggen voor uitvoering van het internationale klimaatakkoord van Parijs. Met dat in 2015 gesloten verdrag willen 195 landen dat de opwarming van de aarde beperkt blijft tot 2 graden, liefst zelfs tot 1,5 graad. In het regeerakkoord staat: 'het is onze plicht er alles aan te doen die doelstelling te halen'.

Nederland is op dit moment in Europa een 'zorgelijke achterblijver' op klimaatgebied, zoals Pechtold het dinsdag omschreef. Het kabinet wil juist koploper worden. De grote vraag is hoe de vier coalitiepartijen dit denken te realiseren. Het regeerakkoord laat een voorproefje zien: in 2030 moeten de kolencentrales dicht zijn en alle auto's emissieloos rijden. Er komt een kilometerheffing voor vrachtverkeer. De coalitie wil (nog) meer windmolens op de Noordzee neerzetten. Aan het einde van deze kabinetsperiode worden nieuwe woningen en andere gebouwen niet meer met gas verwarmd.

Alles staat of valt met energieakkoord

Deze plannen zijn bij lange na niet voldoende om in de buurt te komen van 49 procent minder uitstoot van broeikasgassen. Daarom wil dit kabinet met maatschappelijke organisaties een nieuw Nationaal Klimaat- en energieakkoord sluiten. De afspraken worden vastgelegd in een klimaatwet.

De klimaatplannen van dit kabinet vallen of staan met het slagen van dat energieakkoord. Er zijn ingrijpende en kostbare afspraken nodig op het gebied van mobiliteit, landbouw en de bebouwde omgeving. De energievoorziening van Nederland zal de komende jaren drastisch moeten veranderen. Onvermijdelijk komt de vraag op tafel in hoeverre de veestapel moet krimpen, een maatregel waar met name het CDA niets voor voelt.

Er kleven meer onzekerheden aan het klimaat-hoofdstuk. Het kabinet denkt de uitstoot van broeikasgassen voor een groot deel te kunnen verlagen door CO2 op te vangen en ergens op te slaan, onder de bodem van de Noordzee of onder land. Tot op heden zijn deze projecten niet bepaald succesvol. Een proef bij Barendrecht mislukte vanwege enorme weerstand.

Die 49 procent reductie is overigens niet spijkerhard. Nederland kijkt naar de milieu-afspraken die binnen de Europese Unie moeten worden gemaakt. Op dit moment geldt voor de lidstaten de verplichting om de uitstoot per 2030 met 40 procent te verminderen. Die opdracht wordt, vanwege het klimaatakkoord van Parijs, in 2019 aangescherpt. Maar als dat onvoldoende gebeurt, is het de vraag of Nederland zal vasthouden aan de eigen 49 procent, uit angst om te ver voor de Europese troepen uit te lopen.

Milieuorganisaties zullen het kabinet erop wijzen dat voor de '1,5 graad-afspraak' van Parijs meer nodig is dan 49 procent reductie in 2030. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft becijferd dat in dat scenario 60 procent minder uitstoot nodig is. En daar heeft dit kabinet geen plannen voor.

Lees alle artikelen over het regeerakkoord