Rookverbod, corona en een veranderende uitgaanscultuur worden veel cafés fataal

Eerst het rookverbod, toen de coronacrisis en dan ook nog een veranderde uitgaanscultuur. Dat is voor cafés te veel van het slechte.

Aan horeca geen gebrek in Nederland. Binnensteden en winkelcentra bezwijken haast onder het enorme aantal eettentjes. Maar cafés en nachtclubs hebben het zwaar. Niet eerder nam het aantal kroegen zo snel af als nu. De eerste vier maanden van dit jaar zette de daling nog sterker door met 6 procent, becijferde dataspecialist BoldData. In maar liefst 575 bars en clubs ging in die periode de tap voorgoed dicht.

Nachtburgemeester van Den Bosch Lidwien van Noorden ziet het om zich heen gebeuren: “Wij hadden hier vijf nachtclubs en nu nog drie. Het aantal aanvragen dat cafés doen om tijdelijk de hele nacht open te mogen, neemt ook af. Je moet zorgen voor beveiliging en aan allerlei regels voldoen. Dat loont niet.”

Rookverbod en de pandemie

Over de afgelopen tien jaar is het aantal cafés in Nederland met een kwart afgenomen. Eind 2012 waren er nog 11.905, inmiddels zijn er nog 9135 kroegen over. “Café-eigenaren zien hun bezoekersaantallen al jaren teruglopen. Corona en de prijsstijgingen zijn voor veel kroegen de genadeslag”, verklaart Daan Wolff van BoldData. Zijn bedrijf maakte voor het café-onderzoek gebruik van eigen data en bronnen als de Kamer van Koophandel, het Centraal Bureau voor de Statistiek, beoordelingsplatform Tripadvisor en telefoongidsen.

De neerwaartse trend is in gang gezet in 2008, toen het rookverbod voor de horeca werd ingevoerd. Sinds oktober 2014 geldt die maatregel ook voor kleine cafés zonder personeel. En omdat roken en bier drinken voor veel cafébezoekers hand in hand gingen, haakte een deel van de rokende klanten noodgedwongen af.

Een rake tik deelde ook het coronavirus uit aan de avond- en nachthoreca. Cafés, bars en nachtclubs behoorden tot de zwaarst getroffen sectoren van de pandemie omdat ze tot het laatst toe dicht moesten blijven. Doordat ondernemers noodsteun kregen van de overheid en uitstel van belastingbetaling, bleven aanvankelijk nog veel cafés overeind. Maar de dalende trend lijkt nu in een stroomversnelling terechtgekomen.

Energierekening is onbetaalbaar

Nachtburgemeester Van Noorden ziet nog twee oorzaken: “Hier in Den Bosch moest laatst een nachtclub een paar maanden dicht omdat die de energierekening niet meer kon betalen. Dus de sterk gestegen prijzen voor gas en elektra spelen ook mee. En vergeet het personeelstekort niet. Het is voor de hele horeca al moeilijk om mensen te krijgen, laat staan als een café medewerkers zoekt voor ’s nachts.”

Uitgerekend in de provincie ‘van het goede leven’, Limburg, sneuvelen de meeste kroegen, ziet BoldData. De daling is daar in de eerste vier maanden van dit jaar 8 procent, waardoor in die provincie nu nog negenhonderd kroegen over zijn.

De ware kroegenloper vindt de meeste tap-adressen in Noord-Holland, Zuid-Holland of Noord-Brabant. Deze drie provincies herbergen, naast de meeste inwoners, de meeste cafés: samen bijna 4900. Meer dan de helft van de avondhoreca, waartoe BoldData ook nachtclubs rekent, is gevestigd in deze drie provincies.

Jongeren gaan vaker ’s middags uit

Of de in rap tempo verdwijnende avondhoreca komt door het rookverbod, de nasleep van de pandemie of het nijpende personeelstekort durft brancheorganisatie Koninklijke Horeca Nederland niet te zeggen. “Wij hebben geen inzage in de persoonlijke afwegingen van ondernemers om te stoppen met hun horecabedrijf of deze te laten overnemen”, zegt een woordvoerder. “We zien wel al jaren dat het aantal cafés afneemt.”

Wat daarbij ook weleens een rol kan spelen, is de uitgaanscultuur. Die is de laatste jaren ingrijpend veranderd, ziet Van Noorden. “Nederland vergrijst. En het lijkt erop dat jongeren het uitgaan van de avond naar de middag hebben verlegd. Jongeren zijn ook niet zo rijk en uitgaan is veel duurder geworden.”

Lees ook:

Vier dertigers ontfermen zich over Café De Druif, misschien wel de oudste kroeg van Amsterdam

De bruine kroeg staat onder druk. In Amsterdam wordt overwogen deze traditionele cafés een monumentenstatus te geven.