Regen valt er niet, dus Kaapstad haalt het drinkwater nu ook uit de grond

Wie zoveel flessen heeft dat hij ze zelf niet allemaal kan dragen, kan een sjouwer met steekwagen inhuren bij Newlands Springs. Ook Hishaam Ahmed (41) krijgt assistentie. Hij vult drie grote jerrycans van elk 35 liter met water onder een geïmproviseerde tap die is aangelegd bij de natuurlijke waterbron middenin Kaapstad. Ahmed is op weg van werk naar huis. "We mogen dagelijks nog maar vijftig liter leidingwater per persoon gebruiken vanwege de droogte", legt hij uit. "Daar redden mijn gezin en ik het niet mee. Dit bronwater is zo zuiver dat je het kunt drinken. Al gebruiken wij het vooral om schoon te maken."

Half april zou al het water in de stuwmeren rond het Zuid-Afrikaanse Kaapstad op zijn, zo luidde de waarschuwing eind januari. Er zou geen druppel meer uit de kraan komen. Er ontstond paniek. Mensen gingen massaal water hamsteren. Maar het bleek vals alarm, al is het in honderd jaar nog nooit zo droog geweest. De vijftigliter-restrictie bleef dus ook van kracht. De regering bestempelde de watercrisis half maart tot nationale ramp.

Boren in achtertuin

Als noodoplossing boort de overheid naar waterhoudende grondlagen, zogeheten aquifers. En bij natuurlijke oppervlaktebronnen als Newlands Springs komen mensen met aanhangers vol flessen en tonnen langs. Nu er geen regen valt, richt iedereen zijn blik naar beneden. Veel mensen boren inmiddels zelf in hun achtertuin. Bij het stoplicht om de hoek bij Newlands Springs bieden klusjesmannen via flyers hun diensten aan op dat gebied.

De 58-jarige Ian Offord uit Ottery, aan de rand van Kaapstad, legde jaren geleden al zo'n eigen waterput aan. Hij staat voor zijn winkeltje Water Gardens & Features en de aanpalende kinderboerderij. Hij wijst op een watertank van 3000 liter die hij daar op een oude zeecontainer heeft staan. "Ik pomp eens per week water van mijn put naar die ton", vertelt hij. "Door oxidatie gaan alle geurtjes er daar uit. Ik doe er wat bleekwater bij om bacteriën te doden. En dan kan ik het al gebruiken om toiletten door te trekken en de dieren te laten drinken. De rest gaat naar een tank in mijn schuur, waar ik de pH-waarde aanpas, en vandaar naar mijn kranen. Een goedkoop filterapparaat dat ik uit de Verenigde Staten importeer maakt het vervolgens zo schoon dat ik het kan drinken."

Offord heeft zijn legerpetje afgezet en komt even later uit zijn woonhuis aanlopen met twee glazen. "Proef maar. Je herkent meteen het verschil. Door de waterschaarste is de kwaliteit van het leidingwater teruggelopen. Het smaakt vies. Mijn gefilterde grondwater is veel schoner."

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Zelfvoorzienend

De droogte waarmee Kaapstad kampt, kwam voor Offord niet echt als een verrassing. Na het einde van de apartheid werden miljoenen extra (zwarte) Zuid-Afrikanen aangesloten op het watersysteem, maar de overheid investeerde niet in uitbreiding van de watercapaciteit. "De enige echte oplossing is dat huishoudens meer zelfvoorzienend worden", betoogt hij. "In de Kaap stroomt het water vlak onder de grond door, van de bergen richting zee. Bij mijn put hoef ik 's zomers het water maar van drie meter diep te halen. In de winter komt het tot aan de oppervlakte."

Hij schudt zijn hoofd. "Je ziet mensen nu dagelijks hun leidingwater aanvullen met flessen mineraalwater uit de supermarkt. Het aanleggen van een put en de aanschaf van filters is veel goedkoper. En al die plastic flessen vormen trouwens een enorm milieuprobleem."

Ook André Swart van het online platform Water Crisis Western Cape denkt dat grondwater een oplossing kan vormen.

"De aquifers, waar de overheid naar boort, kunnen dagelijks 120 miljoen extra liters opbrengen", zegt hij. En het individuele boren naar water in achtertuinen lijkt hem eveneens een prima idee. "Alleen moet dat wel slechts voor huishoudelijk gebruik gebeuren", nuanceert hij. "Wie een put slaat, moet een meter installeren en de standen regelmatig melden bij de gemeente, maar dat valt nauwelijks te controleren. Er is al een zwarte handel in grondwater ontstaan: voor het vullen van zwembaden bijvoorbeeld. Gaat dat zo door, dan droogt op termijn ook het grondwater als waterbron op."

Geen Day Zero, maar volgend jaar wel?

Day Zero, de gevreesde dag waarop er in Kaapstad geen water meer uit de kraan zou komen, blijft dit jaar uit. Kaapstad schroefde zijn waterverbruik van 1,2 miljard liter per dag in 2014 terug tot slechts iets meer dan 500 miljoen liter nu. Ook doneerden boeren in de Kaap onlangs 10 miljard liter water uit hun private stuwmeren aan de stad. "Maar volgend jaar zomer zullen we weer op het randje balanceren", voorspelt André Swart van Water Crisis Western Cape. "Eén natte winter vult de stuwmeren niet opeens weer volledig. Puur omdat Day Zero dit jaar is afgewend, zijn de problemen nog niet opgelost."

Lees ook:

Kaapstad vreest de eerste miljoenenstad ter wereld te worden die zonder water komt te zitten. Een ernstig risico voor de toerisme-industrie.