Pioniers met een plan: bomen planten waar het maar kan

Tien miljoen extra bomen in 2024 is het ambitieuze streven van Plan Boom. Momenteel staat de teller op nog geen twee miljoen. Het wordt een spannende race voor de landelijke organisatie, nummer 20 in de Duurzame 100.

“Wat een lekkere haag is het al geworden!”, constateert Isabel Kruisheer, de Utrechtse projectleider van Plan Boom, zichtbaar begeesterd. Ze staat op de kop van het Amersfoortse Tuinpark Laakzijde, grenzend aan een splinternieuwe wijk van Vinex-locatie Vathorst. Hier plantten eind februari een dertigtal wijkbewoners vijfhonderd babyboompjes en -struiken. En dat onder barre omstandigheden.

“De grond was doornat, we stonden tot onze enkels in de modder”, vertelt Kruisheer. Toen kwam ook nog die gortdroge zomer erachteraan. Maar onder meer de schietwilgen – “Oersterke jongens” – hebben het desondanks grandioos gedaan: hun groene takjes steken fier omhoog tussen de kardinaalsmutsen, wilde rozen en zwarte elzen.

Hopen op lieveheersbeestjes

Ook tuinder Nienke Boone van de biologische buurtuin, die voor Plan Boom de aanplant coördineerde, is enthousiast. De haag fungeert – als die tot volle wasdom is gekomen – als windbreker voor het tuinpark, dat uitkijkt op de weidse Arkemheenpolder, verduidelijkt ze. Maar is bovenal bedoeld voor meer biodiversiteit.

Daarmee gaat het eveneens crescendo. Boone heeft in de haag volop foeragerende insecten gesignaleerd, en puttertjes die zaden kwamen eten. Daarbij hoopt ze op de komst van onder meer lieveheersbeestjes, die de luizen verorberen op de tuinbonen, een van de groenten die abonnementhouders eigenhandig mogen oogsten.

De Amersfoortse buurtuin is een fraai voorbeeld van alles waar Plan Boom voor staat, zegt landelijk projectleider Max Zevenbergen. Daarbij wijst hij nog even op de wilgengriend op het belendende perceel, waar in de nabije toekomst een voedselbos moet verrijzen. Ook dit mini-bos kwam er dankzij de plantactie, die door een plaatselijke woonwinkel werd gefinancierd.

De wilgengriend trekt vogels aan en heeft tevens een functie als historisch landschapselement, waar omwonenden en recreanten plezier aan kunnen beleven. Naast de bekende milieu- en klimaatvoordelen van bomen, (CO₂-opslag, meer biodiversiteit en bestrijding van klimaatproblematiek) staat Plan Boom volgens Zevenbergen ook voor een mooie en niet te vergeten gezonde leefomgeving.

Er breekt een spannende fase aan

Ondertussen staat de teller van de organisatie, in 2020 door de Natuur- en Milieufederaties en LandschappenNL in het leven geroepen, op circa 1.750.000 geplante bomen én struiken (ook die tellen mee, mits de soorten voldoende volume kunnen krijgen). Er is nog werk aan de winkel voordat de tien miljoen in 2024 – het streven van Plan Boom – wordt aangetikt, bevestigt Zevenbergen.

“Vooralsnog loopt de groeiverwachting volgens plan, maar er breekt een spannende fase aan. De samenwerking met andere ‘boompartijen’ biedt echter wat lucht. Met bijvoorbeeld Meer Bomen Nu (nummer 26 in de Duurzame 100, red.) en Life Terra zijn we actief met plantacties die binnen onze projecttijd vallen. Daarnaast maken we afspraken met onder meer de organisatie Trees for All, die zoekt naar nieuwe bospercelen, voor aanplant na 2024.”

“Toch hebben we nog honderden locaties nodig”, vult Kruisheer aan. “En die liggen in dit kleine en dichtbevolkte land niet bepaald voor het oprapen. Er zijn dikwijls belemmeringen, bijvoorbeeld omdat er kabels en leidingen in de grond liggen. Dankzij mijn netwerk bij Natuur en Milieufederatie Utrecht, waar Max en ik allebei werken, had ik de plantactie in Tuinpark Laakzijde snel voor elkaar. Toch is het vaak een hele puzzel om geschikte plekken te vinden, en ook de financiering rond te krijgen.”

Bij de aftrap in 2020 kreeg Plan Boom 2,25 miljoen euro van de Nationale Postcode Loterij. Zevenbergen: “Dat klinkt superveel, maar als je dat geld uitsmeert over vier jaar en alle ruim twintig deelnemende organisaties, dan valt het behoorlijk tegen. Daarom vragen we particulieren om donaties, en kunnen bedrijven ons steunen door Boompartner te worden, wat de Amersfoortse woonwinkel heeft gedaan. Ook ontvangen we bijdragen van gemeenten en provincies. De lokale overheid heeft in het kader van het Klimaatakkoord de verplichting om jaarlijks 1 procent bomen te planten. Vooral de kleinere gemeenten hebben daar onder meer door een personeelstekort geen ruimte voor. Met het Klimaatakkoord als stok achter de deur biedt Plan Boom aan ze een handje te helpen.”

16.000 inheemse bomen voor in eigen tuin

Opsteker voor Plan Boom is dat de publieke animo groot blijkt. Gezeten aan de koffie in een van de koepelkassen van de Amersfoortse buurttuin, waar onder meer de pompoenoogst ligt te pronken, vertellen de projectleiders over een recente uitdeelactie. Op de website van de Zeeuwse Milieufederatie konden medio september gratis 16.000 inheemse bomen voor in eigen tuin – mede gefinancierd door een aantal gemeenten en woningcorporaties- worden besteld. “Ook dit jaar was de actie weer een knaller”, zegt Zevenbergen. “In no time was het beschikbare aantal overtekend.”

Pas aan het eind van het jaar, als het boomplantseizoen is aangebroken, kunnen de Zeeuwen hun jonge kerspruim, linde of wilde walnoot afhalen. Het uitdelen is, naast het planten, de leukste kant van haar werk, vindt Kruisheer, die aanstipt dat eveneens agrariërs inmiddels tot de doelgroep van Plan Boom behoren. En ook zij blijken te porren voor de uitdeelacties. Meer dan honderd Utrechtse boeren meldden zich in februari voor de dertig inheemse stuks per persoon om hun erven te vergroenen; een actie die door de provincie werd bekostigd.

Maar niet alleen in de buitengebieden is de organisatie actief, benadrukken de projectleiders. Juist ook in de grote steden is behoefte aan meer verkoeling, schaduw en schoonheid door de komst van extra bomen. Omdat dat om lokaal maatwerk vraagt, zijn in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag de plaatselijke milieucentra actief voor Plan Boom. “Zij kennen de wijken tot in de haarvaten”, zegt Zevenbergen. “Zo heeft het Rotterdams Milieucentrum in zijn stad maar liefst driehonderd kansrijke plantlocaties gevonden: van laanbomen op de Kop van Zuid tot walnootbomen in een gemeenschappelijke binnentuin.”

Alle verhalen en achtergronden over de Duurzame 100 van 2022 zijn hier te vinden.