Ook Koos Dijksterhuis telt de vogels in zijn tuin, en zag de spreeuw verdwijnen

Het is weer tuinvogeltelling. Tot zondag kunnen er scores worden ingeleverd bij Vogelbescherming Nederland. Daartoe dient men een half uur de tuin (of het balkon) in de gaten te houden en alle vogelsoorten en -aantallen te noteren. Het betreft vogels op de grond of in een boom. Overvliegende vogels tellen niet mee. Begrijpelijk, want al die meeuwen en ganzen zijn niet eens tuinvogels. Wel vind ik het jammer van die sperwer of buizerd die, zul je net zien, tijdens dat halve uur passeert.

Voor mij zijn tuinvogels vaste prik. Ik typ mijn Natuurdagboeken met zicht op de tuin, die klein is maar fijn voor vogels. Ik laat me graag afleiden door de roodborstjes, duiven, gaaien en eksters die dagelijks langs komen en die soms mijn Natuurdagboek in deze krant halen. Wel valt me op dat, als ik er echt een half uur voor ga zitten, er vaak net even niets te zien is. Terwijl even daarvoor…

Nogal hoge onzekerheidsmarge

En vijf minuten na afloop hippen er twee eksters en stapt er een kauw over het gras. De verleiding is groot om die stiekem toch mee te tellen. De uitkomst van wat Vogelbescherming ’s lands grootste citizen science-project noemt kent dan ook een hoge onzekerheidsmarge. “Toch zijn in de 22 tellingen trends te zien, die kloppen met gestandaardiseerde tellingen”, zegt Ruud van Beusekom van Vogelbescherming. “Daarbij is het een geslaagde manier om burgers naar vogels te laten kijken. In de coronatijd is het aantal deelnemers verdubbeld van 68 naar 144 duizend.”

Spreeuw verdween

De top-3 is al jaren huismus – koolmees – merel. Dit jaar heeft de pimpelmees zich daar met een derde plek tussen gewurmd. De merel verdrong bij de tweede telling, in 2002, de spreeuw van die derde plek. Sindsdien zakte de positie van deze vrolijke flierefluiter tot ie in 2016 uit de top-10 kukelde. Ook in mijn tuin zag ik ze verdwijnen. Dat de huismus nog altijd een eerste plaats haalt, verrast me. Mussen zijn eveneens jarenlang in aantal gedaald. Beide lijden onder gebrek aan holen en vooral voedsel: insecten, oogstresten en zaden. Ik had tien jaar geleden nog twaalf huismussen bij huis. Deze winter zie ik ze zelden. “Dat de huismus nog op 1 staat, komt doordat het er nog steeds veel zijn, ze bij mensen leven en ze altijd in groepen opduiken”, verklaart Van Beusekom.

Merels hadden een dip door het usutu-virus. Groenlingen kregen een grotere klap van een vogelziekte: het geel. “In 2009 meldde een kwart tot een derde van de waarnemers groenlingen, vorig jaar nog maar een op de twintig. Ook het aantal individuen kelderde.” Gelukkig richt vogelgriep onder zangvogels nog geen slachting aan.

Veel halsbandparkieten

Van Beusekom weet maar één tuinvogel die flink toeneemt: de halsbandparkiet. Turkse tortels, die in 1949 voor het eerst in Nederland werden gezien en een geweldige opmars maakten, gaan nu weer achteruit. Jammer, ik vind ze koddig en hun dromerige gekoer klinkt zo zomers. Gelukkig heb ik nog een stelletje.

De oorzaak van hun achteruitgang is onbekend; misschien worden ze door houtduiven verdrongen. Houtduiven verloren terrein in de bossen, maar doen het goed in steden waar ook de tortels leven.

De heggenmus lijkt weggevaagd

Net buiten mijn tuin zie ik in een boomkruin twee houtduiven paren; stuntelig klapwiekend zetten ze hun nageslacht in de week. Op de checklist met plaatjes die Vogelbescherming biedt, ontbreekt die soort gek genoeg. Turkse tortel en stadsduif staan er wel op.

In mijn halve uur telde ik twee merels, man en vrouw, vier vinken, alle vier mannetjes, twee koolmezen, man en vrouw, een pimpelmees, een roodborstje en een winterkoninkje. Van de laatste drie weet ik het geslacht niet. De kauwen en gaaien die vlak langs- en laag overvlogen, tel ik niet mee. Een opmerkelijke misser is de heggenmus (niet verwant aan de huismus). Tien jaar geleden zag en hoorde ik er dagelijks meerdere, nu lijken ze weggevaagd.

Lees ook:

De tuinvogeltelling: ‘Ja, ja, ja! Een vink, in de boom!’

In 2018 telde Trouw mee met Niels Jeurink uit Kampen.Het resultaat viel wat tegen. ‘De buren hebben een kat.’