Onderzoek: boeren sjoemelen op grote schaal met mest en dat wordt nauwelijks gecontroleerd

Van de 75 miljard kilo mest die Nederlandse veehouders jaarlijks produceren, worden ‘enorme hoeveelheden’ illegaal over het land verspreid, meldt NRC op basis van een nog niet gepubliceerd onderzoek. De kans dat mestfraudeurs worden gepakt is ‘klein’. De controle op honderdduizend mesttransporten is minimaal.

Het onderzoek is van de Strategische Milieukamer, een samenwerking van verschillende inspectie-, inlichtings- en opsporingsdiensten. Het rapport analyseert ruim driehonderd opsporingsonderzoeken naar mestfraude die de afgelopen vijftien jaar door onder meer de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) en de politie bij het Openbaar Ministerie zijn aangeleverd. Het is de eerste landelijke inventarisatie van mestfraude.

Hoeveel fraudeurs zijn veroordeeld, wordt niet duidelijk. Ook is niet duidelijk wat ‘de werkelijke omvang’ van illegale dump van mest is. Wel staat in het rapport dat controleurs mestfraudeurs opnieuw tegenkomen. Ook beschrijft het rapport dat van 185 miljoen kilo mest, in 21 strafdossiers, ‘niet of niet op de juiste manier is verantwoord’ wat ermee is gebeurd. Dit zou de fraudeurs ‘een wederrechtelijk voordeel’ van 23 miljoen euro hebben opgeleverd.

Vernietigen en manipuleren

Boeren mogen maar een deel van hun mest over hun akkers verspreiden, omdat te veel mest het oppervlaktewater en natuurgebieden kan schaden. Het mestoverschot moeten boeren zelf opslaan, afvoeren of vernietigen. Het scheelt dus in de kosten als ze het illegaal uitrijden. Het rapport signaleert daarvoor verschillende vormen; zo geven boeren te veel land op, melden ze dat ze hun mest elders uitrijden of vernietigen en manipuleren ze stalsystemen.

Het Nederlandse mestbeleid is drie jaar geleden aangescherpt. Er kwam een kwaliteitskeurmerk en opsporingsdiensten gingen met het OM, waterschappen, provincies en het Rijk meer informatie uitwisselen. Ook zouden er strengere controles plaatsvinden in drie ‘risicogebieden’, de Peel, de Gelderse Vallei en Twente, waar veel veeboeren zitten. Het rapport constateert echter dat in 2019 slechts 821 van de 950.000 mesttransporten is gecontroleerd, minder dan 0,1 procent.

Het ministerie van justitie laat weten pas met een reactie te komen als het rapport naar de Tweede Kamer is gestuurd.

Lees ook:

Boeren mogen meer mest blijven uitrijden, maar onder voorwaarden

Nederlandse boeren behouden tot 2022 van de Europese Unie een voordeel als het gaat om mest uitrijden. Maar er zijn wel enkele voorwaarden aan verbonden.

Treedt Nederland wel streng genoeg op tegen fraude met mest?

Met een aangescherpte wet wil Nederland aan de EU duidelijk maken dat het serieus optreedt tegen mestfraude. Boeren wachten in spanning af: is dit genoeg om een financiële strop af te wenden?