Omwonenden Tata Steel geloven niet dat overlast minder wordt: ‘De lobby is te sterk’

Vanuit zijn woonkamer in IJmuiden heeft Dirk Weidema al vijftig jaar zicht op het Noordzeekanaal en – aan de overkant van het water – het immense terrein van staalconcern Tata. Hij wijst naar de schoorsteenpijpen, vooral naar een vierkante joekel aan de westkant. “Die is van cokesfabriek 2”, legt hij uit. “Het is een onderdeel op het complex van Tata. Nog altijd stinkt dat ding als de hel en het is een kankerverwekker.”

Deze week kreeg Weidema steun. Het RIVM deed onderzoek in opdracht van de provincie Noord-Holland en concludeerde dat burgers rond de vestiging van Tata Steel vaker dan mensen in andere delen van Nederland last hebben van onder meer oogirritatie, hoofdpijn, duizeligheid, benauwdheid en jeuk. Ook komen longkanker, diabetes en hartkwalen vaker voor in de dorpen in de buurt: IJmuiden, Velsen, Beverwijk en Wijk aan Zee. De luchtkwaliteit in het gebied is slechter dan elders. Tata reageerde met de mededeling dat er 300 miljoen euro klaar ligt ‘om de stof- en geuremissies drastisch te verminderen’.

Op de weekmarkt in IJmuiden is de reactie op de conclusie van het RIVM vooral berustend. “Soms ruik je de hoogovens”, zegt Fred Neuteboom. “Maar meestal merk ik er niks van.” De overlast van Tata wordt geaccepteerd”, meent Bauke van Laar. Hij is geboren en getogen in IJmuiden. Nel de Vries is al jaren zo nu en dan duizelig. “De artsen vinden geen oorzaak. Nu las ik bij het RIVM dat dit in deze omgeving vaker voorkomt. Dan denk ik: er kan een verband zijn.”

Huisarts ziet verband met hoogovens

Er is een verband tussen klachten en Tata, zegt Luc Verkouteren, huisarts in IJmuiden. “Er wordt soms gezegd dat de klachten te maken hebben met de sociaal-economische positie van de bevolking hier. Maar die is in Terneuzen en Moerdijk vrijwel hetzelfde en daar is het aantal klachten lager.”

Voor Weidema was het rapport van het RIVM geen verrassing. “In 1952 zei de GGD al dat het leven in de IJmond ongezonder is. Het RIVM trok deze conclusie in 2009 en nu opnieuw. Met al die kennis wordt te weinig gedaan.” Al bijna tien jaar vecht Weidema tegen de emissies van onder meer stikstof, benzeen en waterstofsulfide, de geur van rotte eieren. In zijn eentje vormt hij het Milieuplatform IJmuiden-Noord.

Weidema houdt de schoorstenen in de gaten. Hij let op de rookpluimen en de wind, controleert de vergunningen en de uitslagen van de meetstations van de toezichtorganisaties. Soms heeft hij succes en weet hij met bezwaarschriften aan te tonen dat Tata milieuregels aan zijn laars lapt. De uitstoot van schadelijke stoffen is verminderd in de loop der jaren. Maar zolang mensen ziek worden van staalindustrie is er werk aan de winkel, zegt hij. De vergunningen zijn te ruim.

Wijk aan Zee krijgt volle laag bij zuidenwind

Behalve Weidema strijden ook IJmondig, Frisse Wind en de Dorpsraad Wijk aan Zee tegen giftige stof, stank en kabaal van Tata. Linda Valent is actief bij die laatste groep. Boven op een duin dat het dorp scheidt van het terrein van Tata zegt zij: “De laatste dagen is de lucht aan deze kant schoon. De wind komt uit het noordoosten en dus waaien de pluimen van Tata richting zee. Maar vaker komt de wind uit het zuiden en dan krijgen wij de volle laag.”

Het stoort Valent dat burgers overlast aan de kaak moeten stellen. De overheid zou daar beter op moeten letten. “De lobby van Tata bij de overheid is zo sterk dat de gezondheid van de mensen in de omgeving ondergeschikt is aan het belang van de industrie. Veel mensen hier in de buurt werken bij Tata en iedereen snapt wel dat je niet kan wachten met schoon produceren. Tata moet innoveren, want op een schone manier hoogwaardig staal produceren is heel goed mogelijk.”

Op een avond voor bewoners vertelde Jeroen Olthof (PvdA), gedeputeerde in Noord-Holland, deze week dat de vergunningen voor Tata en het toezicht scherper worden. “Gezondheid moet zwaarder wegen. Ik heb geen extra onderzoek nodig om in actie te komen.” De inwoners van Wijk aan Zee en IJmuiden geloven amper dat er iets verandert. Dirk Weidema: “Olthof zegt niet wanneer dat gebeurt”.

Lees ook:

Omwonenden van Tata Steel zijn vaker ziek dan gemiddeld

Onderzoek van het RIVM bevestigt wat omwonenden al jaren zeggen: je bent vaker ziek als je in de buurt van de oude Hoogovens woont. De provincie Noord-Holland dringt bij het kabinet aan op strengere regels.