Nieuw VN-akkoord biedt oceanen bescherming

“Eindelijk is er erkenning van het belang van oceanen”, zegt Nathalie Houtman van het Wereld Natuur Fonds over het VN-akkoord dat zaterdag is gesloten over de bescherming van de delen van de zee die buiten de territoriale wateren liggen. “De oceanen zijn enorm belangrijk voor het klimaat en de natuur.”

Over het High seas treaty (Volle zee-akkoord) dat 180 landen sloten, is ruim vijftien jaar onderhandeld. Belangrijk is het beschermen van leven in zee en het stellen van grenzen aan alle menselijke activiteiten zodat natuurherstel mogelijk is, zegt Houtman. Landen moeten samenwerken als er grondstoffen uit de bodem van de oceaan worden gehaald en daarbij moet de natuur worden gerespecteerd.

Fundament onder nieuwe afspraken

“In dit akkoord komen bescherming van de natuur, het winnen van grondstoffen en zeggenschap over de oceanen samen”, stelt Houtman. Het is een fundament onder nieuwe afspraken over de bescherming van het leven in de oceanen. In 2030 moet 30 procent van de volle zee beschermd gebied zijn.

“De gezondheid van de de oceanen gaat hard achteruit”, zegt Houtman. “Er is overbevissing en vervuiling. Dit akkoord biedt mogelijkheden om daar een einde aan te maken.” Dit kan volgens haar ook tot nieuwe afspraken leiden over bijvoorbeeld het vermijden van bijvangst in de visserij. Jaarlijks sneuvelen driehonderdduizend walvissen, dolfijnen en bruinvissen in de netten van vissersschepen, zegt zij.

Om de onderhandelingen over het oceanen-akkoord een duwtje te geven, publiceerde de internationale tak van het Wereld Natuur Fonds afgelopen week een rapport over de trekroutes in de oceanen van walvissen. De organisatie bepleit bescherming van die gebieden, omdat er veel aanvaringen zijn met schepen en en omdat walvissen verstrikt raken in de netten van vissers.

Nieuwe internationale top

Tot op heden zijn er maar beperkt regels over activiteiten zoals vissen en de winning van grondstoffen op volle zee en over bescherming van de natuur. Nu is de afspraak dat er moet worden samengewerkt en dat alle landen hetzelfde recht hebben op toegang tot grondstoffen.

Daarmee is de kans groter dat de biodiversiteit wordt beschermd, zegt Houtman. “Er komt een nieuwe internationale top om dit verder uit te werken en een internationaal instituut om de afspraken in de gaten te houden.”

Greenpeace noemt het akkoord ‘historisch’. De organisatie wijst erop dat miljarden mensen voor hun levensonderhoud afhankelijk zijn van het leven in de oceanen. De organisatie prijst De Europese Unie, de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en China voor het sluiten van een compromis.

Opwarming afremmen

“De oceaan kan niet zonder bescherming, maar wij kunnen ook niet zonder de oceanen”, zegt Houtman. Neem alleen al de functie van oceanen voor de beperking van de opwarming van de aarde. “Meer dan 90 procent van de toename van de opwarming wordt geabsorbeerd door de zee. De verplaatsing van koude golfstromen zorgt voor afkoeling.”

Daarnaast slaan oceanen kooldioxide op. “Van alle CO₂ die de afgelopen tien jaar is vrijgekomen door mensen op aarde werd 23 procent opgeslagen door de zee. Een van de belangrijkste factoren daarbij is de opname van kooldioxide door plankton.”

Het akkoord moet nog door de 180 landen die erbij zijn betrokken worden ondertekend. Maar dit is een belangrijke stap, erkent ook minister Mark Harbers (infrastructuur en waterstaat). Hij is blij met de mogelijkheid om beschermde gebieden op volle zee aan te wijzen en met de afspraken die zijn gemaakt over het effect voor het milieu van economische activiteiten.

Miljarden van rijke landen

Vijftien jaar lang hebben economische belangen van onder meer de visserij en de mijnbouw, zoals de oliewinning, het maken van een raamwerk voor bescherming van de oceanen tegengehouden, stelt Houtman. Tegenstellingen tussen noordelijke landen, die tot op heden economisch het meeste profijt hebben van het winnen van grondstoffen op volle zee, en het zuidelijke deel van de wereld, stonden een akkoord in de weg.

De afgelopen dagen kwamen zowel de Europese Unie als de Verenigde Staten over de brug met miljarden euro’s en dollars om de uitvoering van het Volle zee-akkoord mogelijk te maken.

Lees ook:

‘Grenzeloze walvissen’ moeten bij de VN oceaanverdrag over walvissnelwegen afdwingen

Veel walvissen komen om door ‘staande’ vissersnetten en aanvaringen met schepen. Nu hun belangrijkste trekroutes in kaart zijn gebracht, hoopt het WWF bij de VN te kunnen lobbyen voor meer bescherming. ‘Het verlagen van de snelheid van schepen op belangrijke walvisroutes kan de sterfte meetbaar beperken.’