Niet alleen de honingbij, álle bestuivers hebben bescherming nodig

Niet alleen honingbijen, maar álle bestuivers hebben bescherming nodig tegen de pesticidespuit, stellen zeven hoogleraren en negen milieuorganisaties in een oproep aan minister Carola Schouten van landbouw, natuur en voedselkwaliteit. Ze vragen haar niet in te stemmen met een rekenmodel dat is ingericht op honingbijen, omdat dit slecht zou uitpakken voor de 359 soorten wilde bijen en hommels, die veel kwetsbaarder zijn.

Schouten bespreekt dinsdag in Brussel met de andere landbouwministers van de Europese Unie het zogeheten bijenrichtsnoer. Dat is een toetsingskader waaraan alle gewasbeschermingsmiddelen moeten voldoen. Er ligt al een voorstel sinds 2013, maar daarover werden de EU-landen het niet eens.

Inmiddels heeft de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (Efsa) het bijenrichtsnoer uitgewerkt in verschillende scenario’s, waarin het effect van pesticiden wordt afgezet tegen de natuurlijke sterfte in bijenkolonies. Volgens het bekritiseerde Beehave-rekenmodel, dat volgens de critici is beïnvloed door de industrie, kan die natuurlijke sterfte flink variëren. Het is aan de EU-landen om te bepalen welke maximale sterfte ze aanvaardbaar vinden.

Ook aandacht vragen voor hommels en solitaire bijen

Schouten benadrukt in een brief aan de Tweede Kamer dat die keuze dinsdag nog niet wordt gemaakt. Ze schrijft dat ze de Europese Commissie zal oproepen zo snel mogelijk een voorstel te doen, waarin ook aandacht is voor hommels en solitaire bijen. Want daarmee houdt het rekenmodel geen rekening.

Ook zegt Schouten te zullen aandringen op ‘het meest conservatieve beschermingsniveau conform de versie van het bijenrichtsnoer uit 2013’. De opstellers van de oproep waren daar niet gerust op. Nederland was juist een van de landen die het richtsnoer uit 2013, waarin de sterfte onder bijen mag oplopen tot maximaal 7 procent, tegenhielden, stellen zij. De Tweede Kamer heeft de minister daarom in een motie van de Partij voor de Dieren opgeroepen niet akkoord te gaan met een hogere bijensterfte dan 7 procent. Ook het Europees Parlement staat op dat standpunt.

In haar reactie op spoedvragen van PvdD-Kamerlid Frank Wassenberg maandagmiddag is Schouten echter duidelijk: zij gaat terug naar het bijenrichtsnoer uit 2013, dat een maximaal effect op de omvang van een bijenkolonie toestaat van 7 procent.

Met de formulering in haar brief liet de minister het nog in het midden, zegt Hans Muilerman van PAN, een van de organisaties achter de oproep. “In de meest conservatieve schatting van Efsa kan de sterfte nog oplopen tot 12,8 procent. Dat is nogal wat bij één injectiespuit. En daar blijft het niet bij.”

De milieuorganisaties en hoogleraren zijn bang dat sterfte door pesticiden als gevolg van het bijenrichtsnoer onder natuurlijke sterfte gaat vallen. Ze wijzen erop dat het door monoculturen en pesticidegebruik slecht gaat met veel insecten, die van essentieel belang zijn voor de bestuiving en daarmee voor de voedselproductie.

Lees ook:

Europa blijft te soepel voor landbouwgif, bijen blijven slecht beschermd

De Europese lidstaten blijven dralen met een strenger toelatingsbeleid voor landbouwgif. Zeven jaar geleden stelde de Europese autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) al voor de regels aan te halen, maar er gebeurde niets. Donderdag staat een afgezwakt voorstel van EFSA ter discussie in Brussel. Intussen kwam de Europese Rekenkamer al met stevige kritiek. Ook milieubeschermers zijn boos.

Henk Tennekes (1950-2020) streed tegen het gemaksgif

Toxicoloog Henk Tennekes, die vorige week overleed, kreeg internationale erkenning voor de ontdekking dat het gebruik van landbouwgif desastreus uitpakt voor bijen. Zijn onderzoek ging nog veel verder. Het hele ecosysteem en ook de gezondheid van de mens staat op het spel.

We willen naar een gifvrij milieu, maar verboden stoffen blijven op de markt komen

Europa wil naar een gifvrije toekomst, maar er komen juist steeds meer chemische stoffen bij. Telkens een stofje uitbannen helpt niet, zegt hoogleraar Annemarie van Wezel. De toelating moet anders.