Nederlandse belegger heeft wapenwinsten nog niet in het vizier

De wapenindustrie is vorig jaar, met een flauw woord, geëxplodeerd. De oorlog in Oekraïne heeft beleidsmakers en investeerders eraan herinnerd dat vrijheid ook binnen de grenzen van Europa geen vanzelfsprekendheid is. Navo-landen hebben hun defensiebudgetten daarom opgevoerd. En na jaren van desinvesteren begonnen beleggers van over de hele wereld hun geld weer meer in wapens te steken.

In heel de wereld? Nee. Nederlandse beleggers bleven hun investeringen in de wapenindustrie ook vorig jaar stoïcijns afbouwen, blijkt uit onderzoek van De Nederlandsche Bank (DNB). Daarmee gaan zij ‘tegen de internationale trend in’, schrijft DNB-onderzoeker Martijn Boermans in economisch vakblad ESB.

Laagste investeringen sinds 2009

De Nederlandse wapeninvesteringen waren met een totaal van 1,26 miljard euro zelfs nog nooit zo laag als in 2022 – gerekend vanaf 2009, toen begonnen werd dit bedrag bij te houden. Dat is fors onder het hoogtepunt van 4,7 miljard euro in 2016.

Opmerkelijk, want er viel aardig wat te verdienen door in te stappen na de inval in Oekraïne. De marktwaarde van wapenfabrikanten steeg vorig jaar wereldwijd met liefst 14 procent. Rond oktober tikte de omvang van de wereldwijde wapenindustrie een absoluut record aan, noteert Boermans. De gecombineerde waarde van alle wapenfabrikanten is inmiddels twee keer zo groot als in 2019.

Wapenaandelen presteerden dus goed, in tegenstelling tot veel andere beleggingen. Gemiddeld was 2022 een slecht jaar op de beurs. De wereldwijde aandelenindex MSCI World, zeg maar ‘de AEX voor de hele wereld’, daalde bijvoorbeeld met 15 procent in waarde.

Verschuivende beleggingsstrategie

En toch verkochten Nederlandse beleggers vorig jaar voor 150 miljoen euro aan wapenaandelen en nog eens voor 70 miljoen aan obligaties aan wapenfabrikanten. Boermans denkt dat dit te maken heeft met de beleggingsstrategie van Nederlandse partijen.

Over de hele wereld staat maatschappelijk verantwoord beleggen steeds meer op de agenda, maar dat kun je op verschillende manieren doen. Eén manier is aandelen in vervuilende of schadelijke bedrijven bewust behouden, om zo veel mogelijk invloed uit te oefenen als aandeelhouder. Tijdens de aandeelhoudersvergadering valt een bedrijf goed bij te sturen, is dan het idee.

Nederlandse pensioenfondsen en verzekeraars kiezen steeds vaker voor een drastischer optie: de aandelen helemaal verkopen. Bijsturen zou te vaak geen zin hebben. Een goed voorbeeld daarvan is ABP, Neerlands grootste pensioenfonds met een belegd vermogen van 460 miljard euro. Dat heeft inmiddels voor 9 miljard euro aan fossiele beleggingen van de hand gedaan, waaronder aandelen in Shell, BP en Total.

Voor wapens geldt een soortgelijk verhaal. Zo belegt het fonds niet in chemische en biologische wapens, en sinds 2019 ook niet meer in producenten van kernwapens.

Vertragend effect

“Mijn indruk is dat ook andere pensioenfondsen vrij eensgezind atoom-, biologische en chemische wapens uitsluiten”, zegt directeur Rients Abma van Eumedion, dat de belangen van grote beleggers behartigt. Beleggen in zogeheten clustermunitie is sinds een jaar of tien sowieso verboden. In andere, conventionele wapens beleggen pensioenfondsen vaak nog wel.

Het zou overigens best kunnen dat de beleggingen daarin nog gaan toenemen vanuit Nederland. Abma denkt dat een grote gebeurtenis als de oorlog in Oekraïne pas met enige vertraging doorwerkt in het beleggingsbeleid van institutionele beleggers. “De besturen van pensioenfondsen willen wijzigingen in het beleid vaak eerst afstemmen met hun deelnemers”, zegt Abma.

Aandelen bijgekocht

Gepensioneerden staan wellicht best open voor hernieuwde investeringen, mede door het rendement op wapenbeleggingen en de veranderde discussie over de (on)wenselijkheid daarvan. Het kost alleen even tijd om dat te peilen bij de achterban.

Misschien verklaart dat waarom pensioenfondsen in de laatste drie maanden van vorig jaar toch nog voor 250 miljoen euro aan wapenaandelen bijkochten, zoals blijkt uit Boermans’ onderzoek. Hij vindt het zelf echter nog te vroeg om van een trendbreuk te spreken: het kan een tijdelijke oprisping zijn, en per saldo is het aandeel over het hele jaar fors gedaald.

Lees ook:

Oproep aan pensioenfondsen om meer te investeren in wapenindustrie

Het ministerie van defensie en een Kamermeerderheid willen dat banken en pensioenfondsen meer investeren in wapenfabrikanten. De fondsen staan voor morele dilemma’s.