Nederland wil af van Duits stroomnet, wat betekent dat?

Stroomnetbeheerder Tennet onderzoekt de verkoop van het Duitse deel van het hoogspanningsnetwerk. Zowel de Nederlandse als de Duitse overheid wil het concern, dat in handen is van de Nederlandse staat, opsplitsen. Duitsland vindt het sinds de oorlog in Oekraïne belangrijker zeggenschap over de eigen infrastructuur voor energie te hebben. Nederland kan met de verkoop van de Duitse tak miljarden binnenhalen om de overgang naar schone energie in eigen land te financieren.

Tennet bevestigt nu dat er gesprekken met beide overheden plaatsvinden over de volledige verkoop van het Duitse deel van het hoogspanningsnet aan de Duitse staat. Twee weken geleden lekte al uit dat beide overheden, niet Tennet zelf, op de deal aansturen. Daarmee wordt de eerdere strategische zet om ook buiten Nederland in stroomnetten te investeren, teruggedraaid.

Overname Transpower

In 2009 nam Tennet met behulp van de ministeries van economische zaken en financiën voor 885 miljoen euro het Duitse Transpower over. Terwijl de Nederlandse overheid de energieleveranciers had geprivatiseerd, bleven de stroomnetten en gasbuizen bewust in overheidshanden. In Duitsland was dat niet zo en waren de netten in handen van vier partijen, waaronder Transpower.

De investering van Tennet riep destijds veel discussie op. Een veel gestelde vraag was waarom het bedrijf met behulp van Nederlands belastinggeld de kabels en aansluitingen in Duitsland zou moeten onderhouden en verbeteren. De infrastructuur in Duitsland was in slechtere staat en had ook dus meer investeringen nodig dan die in Nederland, zo was de inschatting. Tennet moest beloven die uitgaven met vreemd vermogen te financieren. Het bedrijf is inmiddels de grootste uitgever van groene obligaties in de Europese Unie.

Hard oordeel Rekenkamer

In 2015 oordeelde de Rekenkamer hard over het buitenlandse avontuur dat de Nederlandse overheid met Tennet was aangegaan. Er was volgens de Rekenkamer geen goede inschatting gemaakt van de risico’s die de staat, en daarmee de belastingbetaler, daarmee liep. Het was onvoldoende duidelijk of het publieke belang van een goede stroomvoorziening in Nederland wel gediend was met de aankoop van het Duitse net. In 2019 erkende toenmalig minister van financiën Wopke Hoekstra dat ongeveer twee derde van de investeringen van Tennet naar het Duitse stroomnet ging.

Volgens Tennet heeft de uitbreiding naar Duitsland juist ook veel voordelen opgeleverd. Een studie van het bedrijf zelf komt uit op 2 tot 3 miljard euro aan ‘synergievoordelen’ sinds 2010. Omdat het zo groot is, kan het bijvoorbeeld goedkoper kabels en stopcontacten aankopen. Het zou volgens Tennet ook makkelijker zijn windenergie opgewekt op de Noordzee naar Duitsland te vervoeren omdat de netwerken in handen van één bedrijf zijn.

20 tot 25 miljard euro

Hoewel de stap destijds van Tennet om een deel van het Duitse net in te lijven dus kritiek opleverde, zou het kunnen uitdraaien op een zeer voordelige investering. Het is nog niet bekend wat de Duitse overheid voor het hoogspanningsnet wil neertellen, maar er doen schattingen de ronde van 20 tot 25 miljard euro. Die bedragen zouden staan in interne documenten van de netbeheerder die NRC Handelsblad heeft ingezien.

De gesprekken tussen Tennet en beide landen zouden moeten aansturen op de volledige verkoop van de Duitse tak, laat het bedrijf weten. Een ander scenario is dat Nederland een minderheidsbelang houdt. Maar alles van de hand doen ‘zou het mogelijk maken twee sterke nationale spelers te creëren die blijven samenwerken in het aanjagen van de energietransitie’, stelt Tennet nu. De komende jaren is er veel geld nodig om knelpunten in de netten door de toename van stroom uit wind en zon op te heffen.

Lees ook:

Stroomtekort dreigt in 2030, verwacht netbeheerder Tennet

Om het over enkele jaren te redden met zonne- en windenergie, moeten er snel batterijen worden geplaatst, zegt Tennet. Ook is het verstandig om de stroomverbindingen met Noorwegen en Groot-Brittannië te versterken.