Nederland, volg Engeland met verbod op turf in potgrond

Nog even en de lente barst echt los. Dan gaan mensen massaal naar tuincentra om tuinplanten te kopen, liefst meteen al in volle bloei. En wat zakken potgrond natuurlijk, om het dure plantgoed een goede start te geven. Een tuin vol bloemen, goed voor de bijen.

Maar met die potgrond – ook die waar de planten in zijn geteeld – is vaak iets mis. Wie oplet ziet dat er meestal turf in zit, vaak zelfs als hoofdbestanddeel. Die turf wordt gewonnen door hoogveen af te graven. Dat gebeurt niet meer in Nederland – hier is het weinige resterende hoogveen inmiddels Europees beschermd natuurgebied geworden – maar wel over de grens. Op grote schaal zelfs.

Nederland heeft een grote potgrond- en substraatindustrie. In 2018 produceerden ‘we’ ruim 7 miljoen kubieke meter substraat. Daarvoor wordt jaarlijks bijna vijf miljoen kubieke meter turf geïmporteerd uit Duitsland, de Baltische staten, Scandinavië, Ierland, Polen en Rusland.

En zo kan het dus gebeuren dat hier alles uit de kast wordt gehaald om onze laatste stukken gedegradeerd hoogveen te redden, inclusief het uitkopen van veehouderijen, terwijl luttele kilometers over de Duitse grens nog hoogveen wordt afgegraven. Zo bestaat het dat het ene Nederlandse grondwerkbedrijf dure kades en damwanden aanlegt om de afgestoken randen van lekkende hoogvenen te dichten, terwijl het andere in Estland intacte hoogvenen vernielt.

Een convenant vóór 1 april, maar ik zag nog niets

In Engeland heeft men inmiddels besloten dat dit echt niet meer kan. Daar komt een verbod op de verkoop van potgrond met turf aan particulieren. Ook onze eigen Tweede Kamer nam vorig jaar een motie aan om het gebruik van turf geheel uit te faseren. De minister van landbouw kondigde daarop aan vóór 1 april te komen met een convenant met de sector, maar ik zag nog niets.

De sector zelf verkondigde bij monde van de Vereniging van Potgrond en Substraatfabrikanten per 2025 alleen nog ‘verantwoord geproduceerde turf’ te willen gebruiken. Dat is turf uit veengebieden die al gedegradeerd zijn, en waar turfwinning juist zou leiden tot herstel. Maar dat laatste is per definitie onmogelijk. Turfwinning gaat altijd ten koste van veengebieden.

Deze week verscheen het derde rapport van het klimaatpanel van de Verenigde Naties over klimaatverandering. Het gaat over de mogelijkheden die er zijn om de opwarming van de aarde uit de gevarenzone te houden. Het maant tot onmiddellijke actie.

Verantwoorde turfwinning bestaat niet

Een van de simpelste oplossingen die het rapport noemt is de degradatie van veengebieden te stoppen. Daarbij komen namelijk kolossale hoeveelheden broeikasgas vrij, maar liefst 5 procent van alle uitstoot wereldwijd. Elke snipper turfwinning draagt hieraan bij. Verantwoorde turfwinning bestaat eigenlijk niet.

Wat kunt u doen? Vraag uw tuincentrum expliciet om potplanten en potgrond zonder turf. Koop mengsels met kokosvezels, huiscompost, bladcompost en biochar. Of doe zoals Volkskrant-columnist Casper Janssen, die in Het bijenbalkon beschrijft hoe hij van zijn Amsterdamse balkon een waar insectenparadijs maakte. Hij vulde zijn potten met gewone grond. Groeien in doodgewone aarde, een beetje plant kan dat best.