'Natuurbeheer door boer groot fiasco'
Er moet een einde komen aan de regeling die duizenden boeren van natuursubsidies voorziet, terwijl zij door gebruik van mest en landbouwgif datzelfde landschap juist aantasten. Alleen boeren in de directe omgeving van natuurreservaten die bereid zijn tot vergaande milieumaatregelen moeten nog geld krijgen.
Dit is de belangrijkste conclusie uit het advies van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) dat vanmiddag aan staatssecretaris Sharon Dijksma (natuur) wordt overhandigd. Het kabinet had om advies gevraagd, omdat het het natuurbeleid wil herijken. De laatste keer dat dit gebeurde was in 1990, toen minister Gerrit Braks met zijn Natuurbeleidsplan begon met de Ecologische Hoofdstructuur: het verbinden van natuurgebieden tot één geheel.
De commissie onder leiding van ex-minister Agnes van Ardenne concludeert in het rapport 'Onbeperkt Houdbaar' dat het agrarisch natuurbeheer 'op een groot fiasco is uitgelopen'. De afgelopen twintig jaar is daar één miljard euro aan uitgegeven, hoewel er tegelijkertijd een volgens de adviesraad dramatische biologische verarming plaatsvond door de intensivering van de landbouw. De raad vindt dat die financiering van 'ineffectief agrarisch natuurbeheer' moet stoppen. Alleen boeren die bereid zijn de grondwaterstand te verhogen, die bemesting en gifgebruik sterk terugdringen én vlak bij natuurreservaten werken, moeten nog subsidie kunnen krijgen.
Het is opvallend dat juist CDA-prominent Van Ardenne, nu voorzitter van het Productschap Tuinbouw, adviseert de stekker te halen uit deze inkomenssteun voor boeren, terwijl CDA-landbouwministers als Braks en Veerman daar juist voor hebben gestreden. Toenmalig staatssecretaris Bleker stelde twee jaar geleden nog dat juist de boeren de natuur moesten te redden. Maar Van Ardenne zegt niet anders te kunnen concluderen dan dat de dure subsidieregeling nauwelijks effect heeft.
Gebied groot genoeg, omstandigheden goed? Dan komen de dieren vanzelf
Hoofdpunten uit het advies
Op provinciaal niveau moeten clusters komen van grote natuurgebieden. Er moet minder aandacht gaan naar de bescherming van afzonderlijke dier- en plantensoorten. Als de reservaten groot genoeg zijn en de milieu-omstandigheden goed, komen de dieren en planten vanzelf.
Ecologisch beheerd agrarisch landschap kan de grote reservaten weer onderling verbinden. Zo ontstaat een landelijk natuurnetwerk ter vervanging van de oude Ecologische Hoofdstructuur.
De strenge regels, gericht op het in stand houden van natuur, moeten weg. Natuur is mede door de klimaatverandering dynamischer geworden en laat zich niet vastleggen door wetgeving. Star behoud is te duur en onnodig.
Er komt voorlopig een bouwstop op ecoducten, die de afgelopen jaren zo'n 400 miljoen euro hebben gekost. Wetenschappelijk is niet aangetoond of deze bouwwerken voldoende nut hebben. In tijden van schaarste is het beter voor dat geld bestaande natuurgebieden uit te breiden, in plaats van die onderling te verbinden.
Het natuurbeleid moet vooral regionaal vorm krijgen, met subsidie van provincies en samenwerking door lokale partijen: natuurbeschermers, particulieren, bedrijfsleven.
De landelijke organisatie van Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer is niet meer haalbaar. Ze moeten hun hoofdkantoor verkleinen en zich regionaal versterken.
Lees ook: de samenvatting van het rapport
De commissie concludeert dat het agrarisch natuurbeheer 'op een groot fiasco is uitgelopen'.
