Milieudefensie eist schone lucht op als mensenrecht
Wel meer asfalt en hogere snelheden op de autowegen, maar onvoldoende maatregelen om de luchtvervuiling tegen te gaan. Milieudefensie is het zat. Omdat de gezondheid van Nederlanders op het spel staat, sleept de belangenorganisatie de staat voor de rechter. De dagvaarding is gisteren bezorgd op het ministerie van infrastructuur en milieu.
Ruim vijftig particulieren hebben de aanklacht mede ondertekend, net als de stichting Adem in Rotterdam. De kosten voor de rechtszaak worden opgebracht door middel van crowdfunding, waaraan inmiddels meer dan 1500 mensen hebben bijgedragen.
Het gaat hun allereerst om een principe-uitspraak: dat Nederland de mensenrechten schendt door ongezonde lucht - die vooral van verkeer komt - niet aan te pakken, zegt Anne Knol van Milieudefensie. "Duizenden Nederlanders gaan eerder dood en tienduizenden worden ziek als gevolg van de vervuilde lucht die ze inademen. Dat is onacceptabel. We willen voor iedereen schone lucht."
Europese normen
Met behulp van een luchtkwaliteitsplan moet Nederland zorgen dat het binnen een half jaar in elk geval voldoet aan de wettelijke normen, eist Milieudefensie. Die normen zijn Europees vastgesteld en Nederland overschrijdt ze al sinds 2010, aanvankelijk met toestemming van Brussel.
Die toestemming is op 1 januari vorig jaar vervallen. Toch vonden bewoners van straten in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Arnhem en Maastricht bij eigen metingen nog te hoge concentraties stikstofdioxide.
Stikstofdioxide
Ook het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) signaleert dat op sommige plaatsen nog te veel stikstofdioxide in de lucht zit, en verwacht dat dat tot 2020 nog wel zo zal blijven. Maar het aantal overschrijdingen van de normen is sinds 2010 wel drastisch afgenomen, van enkele duizenden keren naar 125 vorig jaar.
Milieudefensie erkent dat het aantal overschrijdingen afneemt en daarmee de lucht iets schoner wordt. "Veel plaatsen in Nederland zitten echter net onder de norm, bij een beetje variatie schieten ze eroverheen", aldus Knol. "Die kans is veel groter dan dat de variatie leidt tot een duidelijke vermindering van ongezonde lucht."
Scherpere eisen
Daarom vindt Milieudefensie dat de overheid in plaats van de Europese normen eigenlijk de veel scherpere eisen zou moeten nastreven die de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelt aan schone lucht. De aanklagers vragen de rechter het voorzorgsbeginsel toe te passen en flink onder de wettelijke maxima te sturen. Daarvoor zijn maatregelen nodig als de kilometerheffing en lagere snelheden op autowegen. Knol: "Dezelfde oplossingen als Urgenda bepleitte in de vorig jaar gewonnen zaak tegen de staat over het klimaatbeleid."
Gezien de aard van de luchtvervuiling zullen veel maatregelen lokaal moeten worden genomen. Toch klaagt Milieudefensie niet de gemeenten, maar de landelijke overheid aan. Die frustreert vaak het gemeentelijk beleid, zegt Knol. Zo stemde dit voorjaar een Kamermeerderheid tegen de instelling van gemeentelijke milieuzones en hield het ministerie lange tijd het verbod op dat Amsterdam vanaf 1 januari 2018 oplegt aan verouderde scooters.
