Metende burgers houden overheid bij de groene les

Iedereen kan helpen om milieuproblemen in de kiem te smoren of te bestrijden. Door zelf metingen uit te voeren – naar klimaat, biodiversiteit of vuile lucht – kunnen burgers lokale problemen agenderen bij de overheid. Dankzij de burgermetingen, met sensoren of apparatuur, kan milieubeleid aangescherpt worden.

De waarde van citizen science is groot, blijk uit onderzoek waarop Anna Berti Suman vrijdag is gepromoveerd aan de universiteit van Tilburg. Zij ziet steeds meer bewoners die, uit protest of bezorgdheid, gaan meten. Ze gaan in de eigen buurt insectenverlies monitoren of luchtverontreiniging meten, zoals in het project Aireas in Eindhoven.

Burgeronderzoek is zó zinvol dat de promovendus adviseert om bibliotheken te openen, waar burgers meetapparatuur kunnen lenen. Zelfs als er fouten in cijfers zitten, wat goed mogelijk is bij amateurmetingen, kan burgerwetenschap de overheid terecht alarmeren, concludeert Suman.

Bewoners roeren zich zelden voor niets, als zij vuile dampen of geuren gaan onderzoeken. Bewoners die zelf milieucontroles uitvoeren, slagen er vaak in om de overheid scherp te houden, stelt Suman vast. Hun metingen zijn vaak goed genoeg om ze tenminste eens te bekijken. “Het zal bovendien nooit zo zijn dat een overheid het milieubeleid volledig baseert op burgermetingen.”

Voor haar promotieonderzoek bekeek Suman zo’n vijfhonderd projecten van burgers die zelf milieugegevens bijeen sprokkelen. Dat gebeurt wereldwijd. In Ecuador toonden inwoners bodemverontreiniging aan. In Japan meldden bewoners cijfers over nucleaire straling na de kernramp bij Fukushima in 2011. Vrijwilligers bevestigden sensoren aan hun fiets en auto. “Meetwerk door burgers kan officiële cijfers van satellieten aanvullen en controleren”, stelt Suman.

Het onderzoek bevestigt het belang van allerlei burgerprojecten uit de Trouw Duurzame 100 van 2019, de eerste ‘top van onderop’. ‘Meet je Stad!’ (de nummer 6), een project waarin vrijwilligers klimaatverandering in hun wijk registreren, is zo’n voorbeeld. Net als ‘Meten=Weten’ (nummer 14), waarbij burgers gif aantoonden dat gebruikt wordt in de lelieteelt, en ‘Insecten tellen’ (nummer 73) bij Tilburg. Ze passen in de trend dat bewoners met zelf verzamelde gegevens milieuproblemen aan de kaak stellen.

“Mensen in de burgerbeweging gebruiken techniek en vullen daarmee in de wijk de metingen van overheidsinstituten aan”, zei Suman vrijdag bij haar promotieceremonie (digitaal, wegens corona). Wanneer burgers metingen visualiseren, in grafieken of kaartjes, kan dat effectief zijn, stelt Suman. De nummer één van de Duurzame 100, ‘zwerfinator’ Dirk Groot, past ook in die trend. Met een app turfde hij nauwkeurig rondslingerend blik en plastic, om aan te dringen op statiegeld.

Lees ook:

Veldstudie naar insecten is onbetaalbaar, daarom doen deze vrijwilligers het

De Kaaistoep is niet veel meer dan een schraal stuk zandgrond van pakweg 400 hectare bij Tilburg, net ten noorden van de A58. Maar zonder twijfel is dit het best onderzochte plukje natuur van Nederland. Insectenman Paul van Wielink struint er al een kwarteeuw rond.

Peuken, confetti, snoepwikkels: dankzij deze app wordt de wereld schoner

Litterati, een Amerikaanse app voor rapers van zwerfafval, is mede door Nederlandse vrijwilligers groot geworden. Het gebruik van de app kan beleid bijsturen. Zo gaat een Nederlandse fabrikant snoepjes milieuvriendelijker verpakken.

Omwonenden Drentse lelieteelt willen gifvrije zones

Een convenant dat de gemeente Westerveld met bollentelers afsloot, gaat niet ver genoeg, zeiden bezorgde inwo­ners na eigen meetwerk. Hun burgerproject, ‘Meten=Weten’ haalde de Trouw Duurzame 100 van 2019.

Milieuactivist Ma Jun bestrijdt vervuiling in China ook online

De Chinese milieuactivist Ma Jun ontving in 2017 de Prins Claus Prijs. Hij introduceerde een app die precies toont hoe vies de lucht en rivieren zijn. Het resultaat? Eerst was er woede, erna volgden duurzame maatregelen.