Met de ferry van Groningen naar Noorwegen. Maar is dat beter voor het milieu dan vliegen?

Sinds april kunnen Nederlanders met de boot van Eemshaven naar Kristiansand. Onder vakantiegangers is die overtocht nu al populair. Maar hoe zit het met de uitstoot?

’s Middags met de auto de boot op in Eemshaven, de volgende ochtend aanmeren in de havenstad Kristiansand, om vanuit daar de ruige, uitgestrekte natuur en Noorse fjorden te verkennen. Sinds vorige maand kunnen vakantiegangers voor het eerst vanuit Nederland met de ferry naar Noorwegen, via de nieuwe rederij Holland Norway Lines. Tickets zijn met minstens 150 euro per persoon (zonder auto) niet goedkoop. Toch is de Scandinavische overtocht nu al populair. Voor de maanden juli en augustus is het autodek praktisch helemaal volgeboekt.

Vergeleken met een vlucht naar de tropische stranden van Bali, het Noorderlicht in Spitsbergen of de vulkanen op IJsland klinkt zo’n ferrytocht als een duurzame vakantie. En met de ferry kun je niet alleen naar Noorwegen: ook naar het Verenigd Koninkrijk en Ierland reizen Nederlanders per boot; soms mag de caravan zelfs gratis mee. Maar is de ferry daadwerkelijk een duurzame manier van op vakantie gaan, of stoten de megadieselschepen vol auto’s en restaurants stiekem meer broeikasgas uit dan welk vliegtuig dan ook?

Varen op zwavelarme diesel

Die vraag lijkt op het eerste oog moeilijk te beantwoorden. Anders dan vliegreizen of cruises, wordt in Nederland weinig onderzoek gedaan naar vakanties per ferry. “Daarnaast zitten er qua emissies grote verschillen tussen schepen”, zegt Eke Eijgelaar, onderzoeker aan de hogeschool Breda University of Applied Sciences en gespecialiseerd in de impact van toerisme op klimaatverandering. Eijgelaar, samen met zijn collega Paul Peeters dé vakantie-emissiespecialist van Nederland, stelt daarom voor om voor deze vraag puur te kijken naar de nieuwe verbinding tussen Eemshaven en Kristiansand, en de vaarten naar het Verenigd Koninkrijk en Ierland buiten beschouwing te laten.

Het in 2020 opgerichte rederij Holland Norway Lines zelf wil wel vertellen over de milieu-impact van hun nieuwe verbinding. CEO Bart Cunnen vertelt enthousiast dat hij twintig jaar geleden al het idee had voor dit traject, maar dat het hem steeds niet lukte om een ferry te huren of kopen. “Toen het reizen tijdens corona stillag, deed zich een buitenkans voor, en kon ik wel een schip charteren.” Dat schip is de MS Romantika, met plek voor ruim tweeduizend passagiers en driehonderd auto’s. Cunnen vertelt dat het vaart op zwavelarme diesel, aangezien de Noordzee beschermd gebied is.

Zelf schat Cunnen in dat de overtocht van Groningen naar Noorwegen bij gemiddelde bezetting omgerekend zo’n 20 liter benzine per passagier kost. “Als je er grotendeels met de auto heen zou rijden vanuit Nederland, is dat 1000 kilometer. Je bent dan 100 liter benzine kwijt. Als je met z’n vieren gaat, is dat 25 liter per persoon.” Oftewel: volgens Holland Norway Lines zelf is de overtocht per schip zuiniger dan per auto over land, al helemaal als je met z’n tweeën met de auto op vakantie gaat. Maar Cunnen rekent hierbij wel met een behoorlijk onzuinige auto.

Ook emissiespecialist Eijgelaar wil wel een berekening maken over de uitstoot van de ferryvakantie. Hij komt met een kritischere conclusie. Wie met z’n drieën twee weken naar Noorwegen op vakantie gaat, komt bij de reis per ferry en auto op ongeveer 458 kilogram uitgestoten CO2 per persoon uit. “Daarbij is de hele vakantie meegenomen, dus ook verblijf, activiteiten, en rondreizen.” Wie over land naar Noorwegen zou rijden, via Duitsland, Denemarken en Zweden, stoot zo’n 408 kilogram CO2 uit. Ga je met de trein en reis je ook daar twee weken met de trein rond, dan ligt de uitstoot veel lager, namelijk rond de 191 kilogram CO2. “Maar de ferry is wel beter voor het milieu dan met het vliegtuig naar Noorwegen en daar een auto huren.” Dan kom je namelijk op omgerekend 577 kilogram uitgestoten CO2-equivalent uit.

Om al die abstracte CO2-nummers een beetje in perspectief te plaatsen: per jaar stoot een gemiddelde Nederlander ongeveer 9000 kilo van het broeikasgas uit.

Een ferryvakantie is vele malen duurzamer dan een cruise

Toch is emissiedeskundige Eijgelaar onder de streep ‘redelijk positief’ over de ferryvakantie naar Noorwegen, zeker wanneer je die vergelijkt met andere reizen. “Als je voor twee weken naar Bali gaat, stoot je gemiddeld 3000 kilogram uit.” En wie twee weken gaat zonnen aan de kust van Turkije, brengt daarmee ook zo’n 900 kilogram CO2 in de lucht. “Zo’n vakantie per ferry naar Noorwegen is dan twee keer zo duurzaam.”

Eijgelaar legt uit dat de ferryvakantie naar Noorwegen daarmee ook ver onder de gemiddelde uitstoot van een lange Nederlandse vakantie (meer dan negen dagen) in het buitenland ligt. “Die is namelijk 823 kilogram CO2.” En de voor de hand liggende vergelijking met cruiseschepen ten spijt, is de ferryvakantie al helemaal vele malen duurzamer dan een cruise: daarmee brengen Nederlanders namelijk gemiddeld 2200 kilogram CO2 mee in de lucht.

In eigen land op vakantie, dat ging best goed

“Als je uitzoomt en het zo bekijkt”, zegt Eijgelaar, “biedt de nieuwe ferryverbinding naar Noorwegen een mooie manier om een land te bezoeken waar je vroeger moeilijk kon komen met de auto, terwijl het in absolute afstand niet zo ver weg is.”

Eijgelaars eindconclusie: de trip met Holland Norway Lines is een ‘redelijk verantwoorde keuze’. Dat oordeelt ook voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal, die de reis tussen Nederland en Noorwegen eveneens vergeleek, en concludeert dat de ferry van Kristiansand bijna twee keer minder uitstoot dan een vliegtuig.

“Maar het kan altijd beter”, zegt Eijgelaar. Hij benadrukt dat de huidige klimaatdoelen zijn om wereldwijde uitstoot vóór 2030 te halveren. “Ik kijk met die blik ook naar vakanties van Nederlanders.” Zo gezien, bedoelt hij, zouden Nederlanders hun gemiddelde jaarlijkse vakantieuitstoot moeten halveren van 1200 naar 600 kilogram CO2. “En dan kun je vaak toch het beste met de trein gaan. Of in eigen land op vakantie, wat de afgelopen twee jaar best goed ging.”

Lees ook:

Eindeloos struinen door het Noorse sprookjeslandschap van de Hardangervidda

Een nieuwe veerbootverbinding brengt Noorwegen ineens stukken dichterbij. Zo ook de Hardangervidda, een ruige hoogvlakte om eindeloos over te struinen of (het kan nog) langlaufen.