Liefhebber moet weten dat biologische wijn gifvrij is

Niet-biologische wijn kan restanten bevatten van chemische bestrijdingsmiddelen. Een glas biologische wijn is in alle opzichten ‘schoner’, al vindt de handel dat een moeilijke conclusie.

Derrick Neleman maakt in Spanje sinds 2014 biologische wijn en verkoopt deze onder zijn eigen naam. Daarvoor bedenkt hij opvallende slagzinnen. Zo staat op een deel van zijn etiketten: ‘Just fucking good wine’. Zo van: het is maar dat u het weet. Een paar weken geleden stelde hij in een advertentie de vraag: ‘Zit er gif in jouw wijn?’

Het werd een relletje in wijnland. De vraag komt voort uit de constatering van Neleman dat niet-biologische wijn restanten kan bevatten van chemische bestrijdingsmiddelen. Hij haalde daarmee de woede op de hals van de wijnsector. Onacceptabel, meent de Nederlandse vereniging van wijnhandelaren. ‘Framing’, schreef voorzitter Peter van Houtert aan de website De Ondernemer.

Stapeling van diverse bestrijdingsmiddelen is schadelijk

Neleman was lid van de organisatie van wijnhandelaren, maar heeft zijn lidmaatschap opgezegd. “Het is als vraag geformuleerd. Het is prikkelend bedoeld”, zegt hij. “Ik wil de consument duidelijk maken dat er een keuze is tussen biologisch en niet-biologisch. Daarbij hoort een duidelijk verhaal: je kunt het gebruik van gif terugdringen door te kiezen voor biologische wijn. Wijndrinkers denken dat wijn een natuurproduct is, ze hebben geen idee hoeveel chemicaliën er vaak worden toegevoegd. Vooral de stapeling van diverse middelen is schadelijk. Pesticiden en herbiciden zorgen voor massale bijensterfte. Van alle wijnbouw in de wereld is nog maar 6 procent biologisch.”

Uit gegevens van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) bleek vorige maand dat twee van de drie stukken groente of fruit in Nederlandse winkels resten bevatten van gewasbeschermingsmiddelen. Het gaat bijna altijd om een cocktail van verschillende bestrijdingsmiddelen en de hoeveelheid neemt de laatste zeven jaar niet af maar toe, stond in de analyse van de gegevens die werd gemaakt door Pesticide Action Network (Pan) Nederland. Als dat bij fruit zo is, waarom zou dat dan niet zo zijn bij een product zoals wijn, dat van druiven is gemaakt?

“Ook in wijn kunnen resten van chemische bestrijdingsmiddelen aanwezig zijn”, concludeert Lilou van Lieshout, expert duurzaam eten en drinken bij het Voedingscentrum. Maar zij voegt eraan toe: “Dit zijn zulke lage hoeveelheden dat deze niet schadelijk zijn voor de gezondheid.”

Alles kan een gif zijn

Kan een biologische wijnboer of handelaar zeggen: ik maak of verkoop gifvrije wijn? “Lastige vraag”, zegt Van Lieshout. “Wat is de definitie van gif? Alles kan een gif zijn, maar het is afhankelijk van de hoeveelheid die je binnenkrijgt of iets ook een giftig effect heeft. Ook in de natuur zijn insecten en planten die gif produceren, maar dat hoeft niet gelijk giftig te zijn in de dosis dat we het binnenkrijgen. Ik snap wel dat andere wijnhandelaren protesteren tegen deze claim. Het impliceert namelijk dat in hun wijn gif zit. Dat zijn geen schadelijke hoeveelheden.”

Het Voedingscentrum vindt duurzaamheid een betere reden om voor biologische wijn te kiezen dan gezondheid. “Wat dat laatste betreft: geen alcohol drinken is natuurlijk nog beter. Of zoals in de Schijf van Vijf staat: in ieder geval niet meer dan één glas per dag”, zegt Van Lieshout.

Biologische wijn is duurzamer dan niet-biologische wijn, concludeert de voedingsexpert. “Bij de productie van biologische voeding worden geen chemische bestrijdingsmiddelen en geen kunstmest gebruikt. Als je ziektes bestrijdt met chemische middelen doodt de boer soms niet alleen de schadelijke soorten, maar ook andere insecten, schimmels en bacteriën. Met specifieke biologische bestrijdingsmiddelen is die kans kleiner. Daarom is geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruiken vaak beter voor de biodiversiteit. Deze variatie en wisselteelt is ook beter voor de vruchtbaarheid van de grond.”

Chemische conserveringsmiddelen

De organisatie Skal Biocontrole keurt, op basis van Europese wetgeving, bedrijven en producten die het biologisch keurmerk (sterren in de vorm van een boomblad, vaak tegen een groene achtergrond) gebruiken. De kern daarvan is: geen chemische bestrijdingsmiddelen, kunstmest en chemische conserveringsmiddelen en toevoegingen gebruiken. De term ‘biologisch’ is op deze manier wettelijk beschermd. Ook bedrijven op andere continenten die hun biologische producten in Europa willen verkopen, moeten voldoen aan die eisen.

Hoe bestrijdt Neleman ziektes in zijn wijngaard? Evenwichtige natuurlijke omstandigheden, met zoveel mogelijk biodiversiteit en bodemvruchtbaarheid, voorkomen vanzelf al veel ziektes, zegt hij. Verder plaatst hij onder meer kasten voor vleermuizen. Deze dieren pakken schadelijke insecten.

Koper heeft Neleman nog nooit gebruikt, zegt hij. Er is discussie over het gebruik van dit metaal als natuurlijk bestrijdingsmiddel. Koper is vervuilend voor de bodem en giftig voor mensen en dieren en er gaan stemmen op om het te verbieden. Het wordt veel gebruikt in de gangbare wijnbouw, maar is onder voorwaarden ook toegestaan voor biologische boeren. Als uitzondering in de Europese Unie kent Nederland een verbod op het gebruik van koper als bestrijdingsmiddel, met het oog op watervervuiling.

Verband tussen de ziekte van Parkinson en bestrijdingsmiddelen in wijn

In andere Europese landen wordt koper in de biologische landbouw in kleine hoeveelheden gebruikt in uitzonderlijke gevallen, zegt Neleman. “Bijvoorbeeld als de hele oogst dreigt te mislukken. Het is een natuurlijk product dat in de natuur al voorkomt.” Neleman voegt wel sulfiet toe. “Dat zit van nature ook al in de wijn om het fermenteringsproces te stoppen. Als je dat niet doet, krijgen bacteriën in de fles de vrije hand. Dan is het best lastig goede wijn te maken.”

“Ik wil iets in gang zetten”, zegt Neleman verder. “Voor chocolade is bij Tony’s Chocolonely de norm: 100 procent slaafvrij. Prima. Ik snap dat het gevoelig ligt als ik het heb over gif in het wijnglas, maar ik vind het goed dat er discussie is over bestrijdingsmiddelen. Er is weinig kennis bij de consument over het verschil tussen biologisch en niet-biologisch. Medici leggen een verband tussen de ziekte van Parkinson en het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen door wijnboeren. Niet voor niks wordt deze ziekte in Frankrijk aangemerkt als een beroepsziekte.”

Lees ook:

De hoeveelheid gif op Nederlandse aardappelen, aardbeien en radijsjes neemt niet af, maar toe

Er zitten meer gifresten op aardappelen, groente en fruit. Terwijl het doel juist is om steeds minder bestrijdingsmiddelen te gebruiken.

Wijnmaker Derrick Neleman: Ik spreek mijn dromen hardop uit, dat werkt

Derrick Neleman maakt en verkoopt sinds 2014 biologische wijnen die zijn naam dragen. Met succes: zijn wijnen liggen niet alleen in de biowinkel maar ook bij Hema en Jumbo. ‘Ik word vaak weggezet als commercieel.’

Nederlandse wijnboeren openen de aanval op hun Europese collega’s: weg met het koper!

Terwijl het in Nederland al bijna twintig jaar verboden is, kunnen Europese wijnboeren blijven werken met giftig koper. Nederlandse wijnboeren beginnen nu een duurzaam offensief.

Deze wijnboeren willen dat Nederland een voorbeeldland wordt voor ‘schone wijn’

Nederlandse wijnboeren willen zich profileren met de schoonste wijn van Europa. Een goed verhaal, lijkt het, maar is er wel een markt voor?