Leuk voor starters, die korting op een koophuis, maar ‘de woningmarkt is er niet bij gebaat’

Zo ongeveer elke econoom ziet de gevaren, en minister Hugo de Jonge (volkshuisvesting) geeft hen geen ongelijk. Toch zet de minister zijn plan door: hij pompt 40 miljoen euro de woningmarkt in om starters, mensen die voor het eerst een huis kopen, te ondersteunen. Zij kunnen een korting krijgen van 50.000 euro op de aankoopprijs van een huis.

Daarmee doet De Jonge wat de Tweede Kamer hem eind vorig jaar in een unaniem aangenomen motie vroeg, en wat trouwens al in het coalitieakkoord was aangekondigd. Hij zet een Nationaal Fonds Betaalbare Koopwoningen op. Starters met een inkomen tot twee keer modaal (zo’n 80.000 euro) kunnen geld uit dat fonds krijgen; dat geeft hun meer armslag bij het bieden op een huis.

Gratis geld is het niet, want als deze starters verhuizen, moeten ze het bedrag van die korting weer terugbetalen, met daarbovenop een deel van de waardestijging (als die zich tegen die tijd heeft voorgedaan). Maar omdat ze minder hebben hoeven lenen, betalen starters zo wel al die tijd lagere rentelasten. Het geld dat ze terugbetalen kan naar nieuwe starters, zodat het fonds zichzelf in stand houdt.

Slechts een klein deel van de starters geholpen

Goed plan? Nee, zeggen heel wat economen. Hoe meer geld er in de woningmarkt gestoken wordt, hoe hoger de prijzen, waarschuwen zij; dus als aspirant-kopers dankzij die korting meer geld kunnen besteden, worden huizen duurder. “Zo’n fonds verhoogt de vraag, niet het aanbod”, zegt woningmarktanalist Jasper du Pont. “Als woningen te duur zijn, moet je de prijzen verlagen, niet de financiering verhogen.”

Die kortingen helpen hoogstens een klein deel van de starters, vervolgt Du Pont. Die kunnen meer bieden dan anderen. “Starters zonder korting vallen buiten de boot, die moeten méér betalen. De woningmarkt als geheel is er dus niet bij gebaat.”

Het is een ‘spagaat’, zegt Simone van de Kuit van de stichting OpMaat, de initiatiefnemer van het fonds. Al die economen ‘hebben in de basis gelijk’, erkent ze. “Het is een maatschappelijke afweging: zonder steun zijn veel starters niet in staat om een woning te kopen, en dat is niet wat we willen.”

Net als minister De Jonge wijst Van der Kuit erop dat het in het fonds om ‘kleinschalige’ projecten draait – al hoopt ze wel dat die 40 miljoen later wordt uitgebreid. “De negatieve effecten voor de hele woningmarkt zullen dus klein blijven.”

De effecten zijn niet te meten

Merkwaardig, vindt Matthijs Korevaar, woningmarkteconoom aan de Erasmus Universiteit. Als het in dat fonds om kleinschalige projecten gaat, ‘zijn de effecten ervan niet te meten’, schrijft hij op Twitter. ‘Terwijl het wel geld kost. Waarom we daar beter van zouden worden, is mij niet duidelijk.’

Juist de afgelopen maanden lijkt het tij trouwens te keren voor starters. De hypotheekrente is weliswaar gestegen, maar de huizenprijzen dalen en starters worden minder vaak afgetroefd door vastgoedbeleggers nu in veel gemeenten de verplichting geldt dat wie een woning koopt er ook zelf moet gaan wonen.

Ook de hogere overdrachtsbelasting voor beleggers – terwijl starters onder de 35 daarvan zijn vrijgesteld – heeft de concurrentieverhoudingen veranderd. Het Kadaster signaleerde deze week al dat het aantal starters dat erin slaagt een huis te kopen licht stijgt. “Maar voorlopig alleen starters met heel veel geld", zegt Van der Kuit van OpMaat.

Intussen wil minister De Jonge haast maken. Voor de zomer wil hij het plan voor het fonds uitwerken, schreef hij deze week aan de Tweede Kamer, zodat starters nog dit jaar dat ‘duwtje in de rug’ kunnen krijgen.

Lees ook:

Wie voor het eerst een huis koopt, heeft (nog) niets aan de dalende prijzen

De huizenprijzen blijven dalen en daar worden veel mensen nerveus van. Maar sommigen hebben daar meer reden toe dan anderen.