Lang niet alle Zeeuwen zijn gerust op meer kerncentrales. ‘Doe het niet’

Het idee dat Zeeuwen nieuwe kerncentrales gemoedereerd zullen verwelkomen klopt niet. Zowel onder burgers als politici leven nog vragen en zorgen.

Een vrouw sjouwt met een stuk karton, met daarop de tekst: ‘Jodiumtabletten tot 2080?’ Dat verwijst naar pillen die Zeeuwen uit voorzorg krijgen tegen straling, voor het geval dat er ooit nucleair ongeval plaatsvindt. ‘Veilig, hoezo veilig?’, staat op een spandoek. En op geel-zwarte folders: ‘Willen wij drie kerncentrales in Zeeland?’

Opvallend: het zijn allemaal vragen. Er klinkt beslist niet alleen maar ‘nee’ of 'stop’, tijdens een discussieavond van bezorgde burgers zaterdagavond in Middelburg. En dat ondanks het motto ‘Borssele II en III, doch het nie'. Een klein deel van de bezoekers, blijkt bij handopsteking, weet niet of ze kerncentrales volledig afkeuren.

Veel van de ruim honderd aanwezigen willen zorgen grote uiten en vragen opwerpen. Is kernenergie nodig? Gaan stroomkabels het landschap verstoren, zijn grote koeltorens nodig? Ze zijn er niet gerust op, hun grondhouding is: doe het niet.

In Zeeland is draagvlak voor kerncentrales, dacht Jetten

Minister Jetten (klimaat) koos Borssele, waar de enige Nederlandse kerncentrale al staat, als ‘voorkeurslocatie’ voor twee nieuwe nucleaire eenheden. De andere twee opties leken kansloos. Groningen wil geen kerncentrale in de achtertuin. De Rotterdamse Maasvlakte wil alle kaarten op waterstof zetten. Zeeuwen zijn gewend aan nucleaire techniek, is het idee, daar is draagvlak.

“Wie zegt dat dat draagvlak zo stevig is?”, zegt Emiel Ossinga uit Borssele-dorp, onder de rook van de bestaande kerncentrale. Hij kwam als ‘bezorgde burger’ naar de discussie in Middelburg, georganiseerd door de klimaatactiegroep Stroom naar de Toekomst. “Waarom gaan we geen getijdenstroom opwekken met generatoren in de sluizen”, vraagt Ossinga aan aanwezige Statenleden, die vanwege 11 maart vol in de campagnestand staan en zich vanavond willen profileren. “Eb en vloed is er altijd”, zegt Ossinga. “Benut die natuurlijke energiebron.”

Die oproep klinkt veel, tijdens de avond. Waarom wil Nederland meer kernenergie in de energiemix opnemen, terwijl ook zonnepanelen, windmolens in combinatie met batterijen CO₂-vrije elektriciteit kunnen verzorgen. “Ik wil energiebronnen waarvoor ik geen jodiumpillen in de kast hoef te leggen”, zegt Anita Pijpelink, gedeputeerde van de provincie Zeeland (klimaat, PvdA).

Ook Pijpelink weerspreekt dat het met draagvlak voor kernenergie in Zeeland helemaal snor zit. “De onderstroom van tegenstanders is onvoldoende gehoord.” Bewoners van Borssele kregen wel een enquête in de bus. Maar wat aanwezigen daaraan niet lekker zit: ze konden melden onder welke voorwaarden ze kunnen instemmen met twee nieuwe kerncentrales. Niet óf ze instemmen.

Hoewel de aanwezigen op willen komen voor een stevig klimaatbeleid, zeggen ze nee tegen kernenergie of neigen daarnaar. “Ik ben uitgesproken tegen”, zegt Frieda Kas, de drijvende kracht achter de discussieavond, die deze week vier vervolgsessies in Zeeland krijgt. Kas is ‘principieel tegen’, ook vanwege de mogelijke risico’s van nucleaire straling. De eindberging van kernafval is onzeker. De opslag bij Covra is decennialang, maar tijdelijk. “Zo dom, om anno 2023 weer te grijpen naar deze oude techniek”, verzucht ze.

‘Kernenergie is een bondgenoot’

De weerstand schiet provinciaal politicus Wouter Versluijs (D66) in het verkeerde keelgat. Volgens hem is kernenergie bij uitstek een CO₂-arme technologie waar het klimaat bij gebaat is, zodat de zeespiegelstijging afremt. “We moeten alles op alles zetten om te zorgen dat er in 2100 nog Zeeuwen in Zeeland kunnen wonen. Groene partijen die zeggen dat ze kernenergie uitsluiten, zeggen eigenlijk: bruinkool afgraven in Duitsland is prima”, zegt Versluijs. Boe-geroep uit de zaal vliegt hem om de oren.

De aanwezige kernenergiesceptici willen louter schone en hernieuwbare bronnen, zeggen ze. Volgens CDA-Statenlid Jeffrey Oudeman is kernenergie juist een ‘bondgenoot in de strijd tegen fossiel’. Hij denkt dat de Zeeuwse industrie, zoals chemieconcern Dow, staat te springen om de nucleaire stroom, om van het gas af te gaan. Hij schetst meer duurzame kansen. Restwarmte van kerncentrales kan huizen verwarmen en overtollige nucleaire stroom kan ‘paarse waterstof’ worden.

Kabinet wil twee nieuwe kerncentrales

Rutte IV wil twee nieuwe kerncentrales in Nederland zien verschijnen. Het liefst wil minister Jetten (klimaat) dat ze in Borssele komen. Hij reserveert 5 miljard euro voor de eerste stappen richting de bouw. Onzeker is welke energiebedrijven de nucleaire centrales mogelijk willen ontwikkelen.
Het Zeeuwse EPZ, uitbater van de bestaande kerncentrale, wil dat alleen bij volledige financiële dekking door het Rijk. Buitenlandse partners, met nucleaire expertise zijn bovendien nodig. Het kabinet sluit Rusland en China uit van deelname. De kerncentrales kunnen er pas rond 2035 staan. Jetten noemt kernenergie onmisbaar voor een CO₂-arme energievoorziening, zoals afgesproken in het Parijse Klimaatakkoord.

Lees ook:

Nieuwe kerncentrales in Zeeland? Dat hebben we vaker gehoord, maar nu is het menens

De wens om nieuwe kerncentrales in Borssele te bouwen is niet nieuw. Ruim tien jaar geleden lag er ook zo’n plan. Dat sneuvelde. Maar de wereld ziet er nu heel anders uit.

Borssele wil best twee nieuwe kerncentrales, maar daar moet wel wat tegenover staan

Angst voor een kernramp leeft in Borssele nauwelijks. Maar de Zeeuwen willen straks, als zij meer kernenergie gaan leveren, wel compensatie.