Kolencentrales sluiten? Het kan wél

Koutstaal kán antwoord geven in twee woorden: "Het kan." Technisch én financieel. Maar voor de nuance heeft hij meer ruimte nodig. In opdracht van energiebedrijf Delta rekende hij verschillende scenario's door. "Ik weet niet exact hoe snel we de nu gesloten gascentrales weer kunnen opstarten", zegt hij. "Maar in 2020 moet dat gelukt zijn. Op dat moment kunnen dan ook de kolengestookte centrales dicht."

Koutstaal heeft het dan alleen over de vraag of de energiecapaciteit op peil blijft. Of de sluiting ook wenselijk is, is wat hem betreft een politiek besluit, en daar blijft hij het liefst verre van.

Gascentrales
Samengevat concludeert Koutstaal dat de sluiting van de kolencentrales kan worden opgevangen door de opnieuw in gebruik genomen gascentrales in combinatie met de import van stroom uit het buitenland. Omdat met het sluiten van de kolencentrales ook meegestookte biomassa wegvalt, daalt daardoor de zogenaamde 'hernieuwbare productie' in 2020 van 11,9 naar 10,8 procent.

Dat is een tijdelijke tegenvaller, maar die wordt ruimschoots gecompenseerd door de afname van CO2-uitstoot van 15 Megaton. "Niet alleen doordat de kolencentrales dichtgaan, maar voor ongeveer de helft ook omdat de uitstoot van geïmporteerde energie niet in Nederland plaatsvindt, maar in dat buitenland", aldus Koutstaal.

Waterbedeffect
Wat dat betreft is er sprake van een waterbedeffect. Hier neemt de CO2-uitstoot af, elders neemt ie toe. Dat is goed voor de Nederlandse doelen, maar de wereld of het klimaat schieten daar niet veel mee op. Die conclusie voedt ook de tegenstanders van de sluiting van kolencentrales, die stellen dat het energievraagstuk en de uitstoot van CO2 vooral in Europees verband moeten worden gezien.

De meerkosten van de Nederlandse energievoorziening zonder de kolencentrales schat Koutstaal op 800 miljoen euro per jaar, maar daar is het wegvallen van de Nederlandse export van stroom bij opgeteld. Toch zal de consument volgens hem daar niet veel van merken. "De elektriciteitsprijs stijgt beperkt. De totale prijs voor huishoudens bestaat grotendeels uit netwerktarieven, belastingen en opslagen. Daar komt slechts zo'n 0,3 cent per kWh bij."

Kapitaalvernietiging
Hij sluit overigens uit dat kolencentrales opgebouwd kunnen worden tot gascentrales of verbrandingsovens voor biomassa. De soms splinternieuwe installaties zijn na sluiting rijp voor de sloop. Die kapitaalvernietiging is het grootste bezwaar van Edwin Kotylak van energiebedrijf Eon. Op de Maasvlakte zijn onlangs twee nieuwe kolencentrales gebouwd. GDF Suez nam in februari een fabriek van 800 MW in gebruik die uit kolen en biomassa elektriciteit produceert. Eon draait op dit moment een proef met een splinternieuwe 1070 megawatt-centrale die met poederkool en biomassa wordt gevoed. Het is een van de grootste kolengestookte centrales ter wereld, kosten 1,2 miljard.

Volgens Kotylak is er op dit moment inderdaad sprake van overcapaciteit, maar zal daar snel verandering inkomen. "Er zijn berekeningen dat er binnen nu en drie jaar een tekort zal ontstaan en dan moeten we elektriciteit vanuit Duitsland gaan importeren", aldus Kotylak. "Dan hebben we in ons land de CO2-emissies verlaagd, maar 200 kilometer verderop is het toegenomen."

Vergunningen
We zitten volgens Kotylak op dit moment in een elektriciteitstransitie, maar daar is tijd voor nodig. "Het is ondenkbaar dat je op zo'n korte termijn kunt omschakelen." Volgens Kotylac wordt er op dit moment hard gewerkt aan het duurzamer maken van de splinternieuwe kolencentrales op de Maasvlakte.

Milieuorganisaties en buurtbewoners procederen al zeven jaar tegen de centrales, vanwege de belasting van het milieu en het omliggende duingebied. De CO2-uitstoot van de centrales wordt niet opgeslagen, iets dat aanvankelijk wel werd afgesproken. Om die reden zijn de vergunningen van de energiebedrijven op basis van de Natuurbeschermingswet nog altijd niet onherroepelijk.