Klare taal van de Raad van State over de huurtoeslag: Dit plan moet van tafel

Goedbedoeld misschien, maar slecht, heel slecht uitgevoerd. Zo luidt het oordeel van de Raad van State over het wetsvoorstel van minister Hugo de Jonge (volkshuisvesting) om de huurtoeslag ingrijpend te vernieuwen. Twee derde van de mensen die deze toeslag ontvangen, juist de financieel kwetsbaarsten, gaat erop achteruit. Voer deze hervorming niet in, adviseert de raad.

Opmerkelijk klare taal voor de doorgaans omzichtig formulerende afdeling advisering van de Raad van State, en dat heeft de minister ook gezien. Vanwege de ‘zwaarte van het advies’, zegt De Jonge in een reactie, zal hij belangrijke delen van het wetsvoorstel ‘opnieuw wegen’. Maar het doel van de hervorming is ‘onverminderd van belang'.

De Jonges doel is vooral het vereenvoudigen van de regels, en dat begrijpt de Raad van State nog wel. De regels zijn zo ingewikkeld dat huurders die toeslag vaak niet eens aanvragen. In De Jonges voorstel bepaalt daarom alleen het inkomen of iemand huurtoeslag kan krijgen. De hoogte van de huur speelt geen rol meer: voortaan is niet de werkelijk betaalde huur het uitgangspunt, maar een vaste ‘normhuur’ van 520 euro per maand.

Grote gevolgen voor de inkomens van huurders

Dat is maar een beetje eenvoudiger, stelt de Raad van State. Want in 92 procent van de gevallen waarin gedoe ontstaat over al dan niet terecht uitgekeerde toeslagen, draait het niet om de hoogte van de huur, maar om schommelingen in inkomens. En daar verandert De Jonges voorstel niets aan.

Intussen zijn de gevolgen voor de inkomens van huurders groot. Wie in het echt meer huur betaalt dan die 520 euro, krijgt minder dan nu: die krijgt een toeslag die berekend is op een lagere huur dan hij daadwerkelijk betaalt. Het omgekeerde geldt voor wie met de werkelijke huur onder die 520 euro zit. Die krijgt er geld bij.

Dat laatste geldt voor twee derde van de 1,4 miljoen ontvangers van huurtoeslag, had De Jonge eerder berekend. Maar de Raad van State volgt het Nibud en zegt: het is precies andersom, twee derde loopt geld mis. Dat kan volgens het Nibud oplopen tot 90 euro per maand. Het aantal mensen met huurtoeslag dat de minimaal onvermijdbare uitgaven niet meer kan betalen, zal groeien van 38 naar 64 procent.

Verhuis maar naar een goedkopere woning

Maar De Jonge heeft die rekensommen van het Nibud terzijde gelegd, stelt de Raad van State vast. Wie er in inkomen bij inschiet, moet maar verhuizen naar een goedkopere woning, vindt de minister. Dat ‘lijkt een weinig realistische optie’, reageert de raad onderkoeld, op een huurmarkt met hoge prijzen in de vrije huursector en lange wachttijden in de sociale sector.

En dan zijn er nog obstakels bij de Belastingdienst. De invoering van de nieuwe regels wordt uitgesmeerd over vijf jaar en dat betekent dat de fiscus jarenlang met twee stelsels moet werken. Dat gaat voor problemen zorgen, heeft de Belastingdienst al gewaarschuwd, en daardoor komt de service aan burgers onder druk te staan.

“Volstrekt helder”, zegt directeur Arjan Vliegenthart van het Nibud. Het kabinet is op meerdere fronten bezig met het ‘herijken’ van het minimuminkomen, ziet hij, onder meer door het minimumloon te verhogen. De huurtoeslag zou daar onderdeel van moeten zijn. “Met als uitgangspunt de vraag: wat kunnen mensen opbrengen aan woonlasten?”

Lees ook:

Nieuwe huurtoeslag is ‘funest’ voor mensen met laag inkomen - en voor de hele stad

Nieuwe huurtoeslagregels gaan veel mensen geld kosten. Ook plannen voor nieuwbouw en opknapbeurten komen daardoor in de knel, zegt de gemeente Den Haag.