Staatssteun
Kan de EU nog inlopen op de VS in de batterijenrace?
De EU hoopt met nieuwe wetten het strategisch voordeel in de batterijproductie te behouden. Heel belangrijk voor de overstap op elektrische auto’s. Maar is het genoeg om de VS voor te blijven?
Welke grootmacht biedt het aantrekkelijkste pakket voorwaarden aan fabrikanten van batterijen? De Amerikaanse president Joe Biden smijt sinds kort met miljarden dollars, tot ongenoegen van Brussel en tot zorg van de nog jonge Europese batterijenindustrie. Twee nieuwe voorstellen van de Europese Commissie lijken de rust te herstellen.
En dat is maar goed ook, want de VS hebben batterijenfabrikanten heel wat te bieden. De energie is er goedkoop, vergunningen worden redelijk snel verleend en er is ruim voldoende land beschikbaar om de vaak zeer grote fabrieken neer te zetten. De 390 miljard dollar aan belastingvoordeel die Biden beschikbaar stelt als onderdeel van de Inflation Reduction Act maakte het voor fabrikanten extra aantrekkelijk om de bouw van een fabriek in de VS te overwegen.
Traditioneel gorgelende benzineslurpers
Biden richtte zich met zijn wet expliciet op batterijenfabrikanten. Als de Amerikaanse autobouwers echt het traditioneel gorgelen van hun benzineslurpers willen vervangen door het zachte suizen van een elektrische wagen, zijn er immers heel veel batterijen nodig.
In reactie op Bidens dollars kondigde Tesla aan de geplande uitbreiding van de fabriek in Berlijn even uit te stellen. Volkswagen wijkt volgens de Financial Times uit naar Canada, dat dankzij een handelsverdrag met de VS ook van de wet profiteert. De eigenaar van Italvolt, dat sowieso nogal moeizaam van de grond komt, heeft ook plannen voor een fabriek in de VS.
Zo dreigde het geld van Biden de Europese batterijenstrategie die sinds 2017 vorm krijgt te doorkruisen. Tot nu toe was die strategie wel succesvol. Sinds de EU de productie van batterijen begon te stimuleren, is de bouw van bijna vijftig batterijfabrieken aangekondigd. Vanwege hun omvang worden die fabrieken ook wel gigafactories genoemd.
Als die allemaal volledig gebouwd worden, zijn die goed voor een jaarlijkse productiecapaciteit van 1,2 terawattuur. Mede door Bidens wet zou 70 procent van de geplande productiecapaciteit weleens op losse schroeven komen te staan, waarschuwde de Brusselse denktank Transport & Environment begin maart. Dat zou een enorme klap zijn voor de Europese auto-industrie, die haast moet maken met de introductie van elektrische modellen.
China domineert de wereldmarkt
Inmiddels staat de EU er weer veel beter voor, is de overtuiging van Europarlementariërs van PvdA, GroenLinks en CDA. Dat komt door het groene industrieplan en de strategie op het gebied van cruciale grondstoffen. En passant hoopt de Europese Commissie met die voorstellen nog een ander probleem op te lossen. Want als het gaat om batterijen, domineert China de wereldmarkt. Daar worden de meeste batterijen voor elektrische auto’s geproduceerd en daar komen ook de belangrijkste grondstoffen vandaan. Een erg ongemakkelijke situatie, nu door de Oekraïne oorlog duidelijk is geworden hoe riskant het is om van één toeleverancier afhankelijk te zijn.
In de wetten legt de commissie vast dat 40 procent van de batterijen voor elektrische auto’s straks in de Europese Unie geproduceerd moet zijn. Deze productie-eis geeft Europese fabrikanten zekerheid. De vergunningsverlening zal voortaan sneller gaan. En de EU wil meer mijnbouw toestaan, zodat een deel van de essentiële grondstoffen voortaan van eigen bodem komt.
Is dat een afdoende antwoord op de wet van Biden? “Deels”, zegt PvdA-Europarlementariër Mohammed Chahim. Een probleem blijft de hoge energieprijs in de EU, daar houden fabrikanten ook de komende jaren last van. “Ook is de financiering van fabrieken in de EU wat ingewikkelder, omdat fabrikanten hier subsidies aan moeten vragen, terwijl de VS het via de belastingen regelt. Maar de uitgaven tot aan 2030 zijn aan beide kanten van de oceaan ongeveer gelijk, blijkt uit onderzoek van de Europese denktank Breugel.”
Duitsland blokkeert het verbod benzine-auto’s
Bas Eickhout, Europarlementariër voor GroenLinks zegt dat de voorstellen van de Europese Commissie alleen kans van slagen hebben als er een ‘gecoördineerd Europees antwoord’ komt. Nu laten landen nationale belangen soms prevaleren. Zo blokkeert Duitsland een Europees verbod op de verkoop van auto’s met benzinemotoren.
Ook moet er ‘echt Europees geld’ beschikbaar komen, zodat landen met de diepste zakken niet langer een strategische voordeel hebben bij het financieren van onderzoek naar en bouwen van fabrieken voor batterijen. “Dat is niet alleen oneerlijk, maar ook gefragmenteerd en onduidelijk voor bedrijven.”
Lees ook:
Terwijl inwoners van Grünheide worden opgeroepen te besparen, slurpt de Teslafabriek water
Niet alle inwoners van het Duitse Grünheide zijn blij met de komst van een grote Teslafabriek. Het bedrijf gebruikt net zoveel water als een kleine stad, terwijl de regio kampt met waterschaarste.
