Aanpak piekbelasters
Is deze uitkoopregeling écht ‘woest aantrekkelijk’? Dat weten boeren over een paar weken pas
Bij eerdere uitkoopregelingen voor boeren viel de deelname uiteindelijk tegen: er was eigenlijk altijd meer geld dan dat er aanmeldingen waren. Wordt de nieuwe piekbelastersaanpak wél een succes?
Woest aantrekkelijk? Zo zouden ze de dinsdag aangekondigde uitkoopregeling voor veehouders bij LTO niet noemen. “Maar het is wel de beste regeling die er geweest is”, concludeert een woordvoerder van de boerenorganisatie. “Voor boeren die willen stoppen, lijkt dit een goed aanbod. Al is er nu ook nog heel veel onduidelijk.”
Aan haar woorden ‘woest aantrekkelijk’ is stikstofminister Christianne van der Wal het afgelopen jaar maar al te vaak herinnerd. Een uitkoopregeling voor veehouders, zo benadrukte ze begin vorig jaar, moest in elk geval zo riant zijn dat twijfelende boeren hun zegeningen zouden tellen. Omdat deze regeling hét moment was. Een aanbod dat ze eigenlijk niet konden weigeren.
Die uitspraak werd haar door verschillende provinciebestuurders niet in dank afgenomen. Van der Wal nam de al bestaande uitkoopregelingen de wind uit de zeilen. Want boeren gingen inderdaad hun zegeningen tellen: zij wachtten liever op die gunstige nieuwe regeling, die bovendien telkens vertraging opliep.
Dat uitstel kwam dan weer vooral omdat de regeling van de Europese Commissie ook weer niet té woest aantrekkelijk mag worden. Want in dat geval blijven de seinen op rood, wegens ongeoorloofde staatssteun.
‘Beroepsverbod’
Boerenorganisaties hadden bij eerdere stoppersregelingen nog een voornaam kritiekpunt. Die bevatten de voorwaarde dat een boer niet ergens anders in Nederland of de EU een nieuwe veehouderij mag beginnen. Boeren noemend dit spottend ‘een beroepsverbod’. Het kan boeren tegenhouden om te tekenen. Bijvoorbeeld omdat zo’n verbod ook gevolgen kan hebben voor kinderen die al meedoen in het bedrijf. Ook zij kunnen dan niet elders een bedrijf van een stoppende boer overnemen.
Toch zit zo’n verbod ook in de nieuwe piekbelastersregeling. Daarbij speelt het staatssteunargument nadrukkelijk mee. Een boer die 120 procent van de marktprijs krijgt als hij stopt, heeft immers een voordeel ten opzichte van collega’s als hij het bedrijf van een andere boer zou willen overnemen.
Toch is LTO nog voorzichtig in haar conclusies. “De minister heeft ook een verplaatsingsregeling aangekondigd”, zegt de woordvoerder. Over die regeling en andere mogelijkheden voor boeren wordt eind deze maand meer bekend. “Over een paar weken weten we pas hoe het totaalplaatje eruitziet.”
Maar dan moeten de kaarten ook duidelijk op tafel komen te liggen, benadrukt LTO. Juist ook voor boeren die er níet zeker van zijn dat ze willen stoppen. Voor hen moet duidelijk zijn hoe de optie stoppen in verhouding staat tot andere mogelijkheden. Zoals stikstof reduceren via innovatie, een extensiever bedrijf met minder dieren per hectare grond. Of verplaatsing dus, naar een locatie verder van de natuur.
Geen 3000 piekbelasters nodig
Voor de ‘woest aantrekkelijke’ 120 procent-regeling komen zo’n 3000 boeren in aanmerking. Met de Europese toestemming werd ook bekend dat er 975 miljoen euro voor is gereserveerd. Dat is bij lange na niet genoeg om 3000 boeren uit te kopen, becijferde onder meer milieuorganisatie MOB al.
Maar dat hoeft ook niet, zegt een woordvoerder van Van der Wal. Het kabinet gaat er vooraf al van uit dat niet elke piekbelaster meedoet. Een deel zal voor innoveren, extensiveren of verplaatsen kiezen, of zelfs helemaal geen keuze maken. In het laatste geval dreigen dan wel dwingende maatregelen van de overheid.
Of het tot dwang komt, hangt er dan weer van af hoeveel stikstofruimte er door stoppende, verplaatsende, innoverende en extensiverende bedrijven ontstaat. Op basis van schattingen van provincies verwacht het ministerie dat er in elk geval ‘honderden’ stoppers zijn. Mocht de bodem van de pot met 975 miljoen euro in zicht komen, dan komt er meer geld. Via een versnelde procedure van de Europese Commissie is dat mogelijk, aldus de woordvoerder van de minister.
Lees ook:
Groen licht voor uitkopen grote stikstofvervuilers, maar er blijft nog veel onduidelijk
De royale uitkoop van ‘piekbelasters’ is cruciaal voor het Nederlandse stikstofbeleid in de nabije toekomst. Over de langetermijnaanpak zijn coalitiepartijen nog altijd hevig verdeeld.
