Klimaatrapport
IPCC: klimaatverandering wordt onomkeerbaar als we nu geen actie ondernemen
De klimaatverandering is niet meer te beperken als de wereld niet meteen snel meer actie onderneemt. Er is meer uitstoot van broeikasgassen dan ooit en die moet zo snel mogelijk omlaag.
Het is nog niet te laat, zeggen de wetenschappers van klimaatpanel IPCC, de wereld kan de snelle opwarming van de aarde nog tot stilstand brengen. De uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen stijgt nog steeds. Komen er geen extra maatregelen, dan is het aan het einde van deze eeuw 3,2 graden warmer dan nu, waarschuwt het het derde klimaatrapport dat IPCC maandagmiddag presenteerde.
De alarmerende boodschap is onderdeel van een drietrapsraket: in augustus 2021 maakte het IPCC duidelijk dat de aarde door menselijk toedoen bijna 1,5 graad warmer is dan in 1900, afgelopen februari liet het tweede rapport zien dat miljarden mensen daar nu al hinder van hebben, dat ecosystemen verdwijnen, soorten uitsterven en delen van de aarde onbewoonbaar raken. Deel drie roept op tot onmiddellijke actie.
Halvering van de uitstoot
De doelen van het Klimaatakkoord van Parijs dreigen uit zicht te raken, zeggen de vijf Nederlandse hoogleraren die aan het rapport hebben meegeschreven. “Het is 1 voor 12”, zegt Detlef van Vuuren, hoogleraar in Utrecht en klimaatonderzoeker bij het Planbureau voor de Leefomgeving. In Parijs is in 2015 afgesproken om de opwarming te beperken tot 1,5 à 2 graden. Om dat nog te halen moet de uitstootpiek vóór 2025 worden omgebogen in een daling, de uitstoot moet in 2030 zijn gehalveerd, en in 2050 zijn teruggebracht tot netto nul.
Dat hoeft niet eens heel veel geld te kosten. Met maatregelen die minder dan 100 dollar per gereduceerde ton CO2 kosten kan de mondiale uitstoot in 2030 worden gehalveerd ten opzichte van 2019, meldt het rapport. Betaalbaar en effectief zijn meer zonnne- en windenergie, energiebesparing, stoppen met ontbossing, en terugdringen van methaanuitstoot (vooral door de landbouw), zegt Kornelis Blok, hoogleraar aan de TU Delft. “Dat hoeft ons de kop niet te kosten.”
Fossiele brandstoffen
Dat de uitstoot nog steeds stijgt, komt door de groei van industrie, transport, energieproductie, landbouw en de gebouwde omgeving. Ook wordt nog steeds meer geld geïnvesteerd in fossiele brandstoffen dan in klimaatmaatregelen. Rijke landen zijn verantwoordelijk voor een kwart van de uitstoot, de allerarmste landen voor slechts 3 procent. Alleen een verregaande transitie kan de uitstoot verminderen, stelt het rapport vast. Dus een vergaande reductie van olie, gas en vooral kolen, en verwijdering van CO2. Daarin kan bos- en landbouw een grote bijdrage leveren, legt Gert-Jan Nabuurs van Wageningen Universiteit uit. “Groene planten trekken CO2 uit de lucht.”
Nieuw in dit rapport is de vaststelling dat gedragsverandering kan bijdragen aan vermindering van de uitstoot: energie besparen, fietsen, lopen of gebruikmaken van het openbaar vervoer, minder vlees en zuivel consumeren, spullen hergebruiken en recyclen. Dat moet aantrekkelijk worden gemaakt, en ook rechtvaardig wat betreft de kosten, benadrukt de Groningse hoogleraar Linda Steg. Om consumenten mee te krijgen in energiebesparing en klimaatvriendelijk handelen is ook een verandering van het finnaciële systeem nodig, vult Heleen de Coninck, hoogleraar aan de TU Eindhoven, aan.
Klimaatmaatregelen lijken soms economische ontwikkeling in de weg te staan, maar dat klopt alleen als schade door uitstoot niet wordt meegerekend, aldus het rapport, dat nadruk legt op de samenhang van maatregelen, ook tussen klimaatbeleid, armoedebestrijding en biodiversiteitsherstel. Wel waarschuwen de wetenschappers voor het negatieve effect van sommige maatregelen. Zo kan de daling van kosten voor zonne-energie en elektrische auto’s slecht uitpakken voor het milieu en mensen in landen waar grondstoffen voor batterijen worden gewonnen.
Klimaatpanel IPCC
Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) geeft elke zeven jaar een nieuw overzicht van de wetenschappelijke inzichten rond klimaatverandering. Het kostte afgelopen weekeinde veel moeite om deze nieuwe conclusies vast te leggen.
Zo’n 250 wetenschappers uit de hele wereld hebben in het rapport het effect van allerlei maatregelen in kaart gebacht en ook gekeken waar die in tegenspraak zijn met andere duurzame doelen als armoedebeleid en het verbeteren van de biodiversiteit. Landendelegaties onderhandelden de afgelopen twee weken over een samenvatting van het rapport, die de basis zal vormen voor nieuwe klimaatafspraken onder de vlag van de Verenigde Naties.
Lees ook:
IPCC: Klimaatverandering vormt nu al een gevaar voor mens en natuur
De opwarming van de aarde vormt nu al een grote bedreiging voor mens en natuur. En het zijn de kwetsbaren die het hardst worden getroffen: de mensen in arme landen, in conflictgebieden of met een slechte gezondheid. De wereld moet zijn uiterste best doen de opwarming te beperken tot anderhalve graad.
‘Vluchten kan niet meer’. Iedereen krijgt te maken met klimaatverandering
De aarde is al 1,2 graden opgewarmd. Het risico is groot dat de drempel van anderhalve graad opwarming snel is bereikt, waarschuwt secretaris-generaal António Guterres van de Verenigde Naties.
Pact van Glasgow is geen historisch akkoord, maar kent wel lichtpuntjes
Een volle dag later dan gepland is de klimaattop in Glasgow dan toch afgesloten met een ‘pact’. Geen historisch akkoord, wel telt het enkele lichtpuntjes.
Klimaatdoelen Parijs in gevaar door groei olie- en gaswinning
De wereld belooft het Klimaatakkoord van Parijs na te leven, maar ondertussen vergroten landen de winning van fossiele energie juist. Een radicale omslag naar schone energie is nodig om de opwarming op 1,5 graad te houden, waarschuwt een nieuwe VN-klimaatstudie.
Beschermen van bedreigde soorten, zoet water en koolstof gaan het beste samen
Wijs specifieke gebieden aan en bescherm daar het hele ecosysteem, zeggen wetenschappers. Op die manier hebben maatregelen het grootste effect.
