Industrie produceert nog meer wegwerpplastic: nu al 17 kilo per aardbewoner

Dat plastic rietjes, bestek, zakjes en verpakkingen de wereld vervuilen, is alom bekend, maar toch neemt de productie van wegwerpplastic niet af. Integendeel. In 2021 produceerde de plasticindustrie 139 miljoen ton plastic voor eenmalig gebruik en dat is 6 miljoen ton meer dan in 2019. Grofweg komt dat neer op een kilo extra per wereldburger. Bijna al dat plastic - 98 procent - is gemaakt van fossiele grondstoffen, zoals aardolie.

Dat blijkt uit het onderzoek ‘Plastic Waste Makers Index 2023’, waarin de Minderoo Foundation, een filantropische instelling uit Australië, de markt van 2021 in beeld brengt. Consultancybureau Wood Mackenzie leverde de marktgegevens aan en ook is KPMG betrokken bij het onderzoek.

De vraag neemt vooral toe in landen in het Zuiden, waar de bevolking en de economie groeit. In het bijzonder gaat het om plastic folies en sachets, de afgesloten zakjes levensmiddelen. Deze zachte plastics zijn moeilijker in te zamelen en te recyclen dan harde plastics.

Twintig bedrijven staan aan de wieg van al het wegwerpplastic

Van al het plastic dat wereldwijd wordt gebruikt is een derde wegwerpplastic. Ruim de helft daarvan is te herleiden tot twintig petrochemische bedrijven, meldt Minderoo. In hun raffinaderijen maken die de grondstoffen voor plastic, namelijk polymeren.

Het Amerikaanse olieconcern ExxonMobil levert zo de grootste bijdrage aan het plasticprobleem, schrijven de onderzoekers, met een productie van 6 miljoen ton wegwerpplastic per jaar. Het Chinese oliebedrijf Sinopec volgt op korte afstand, net als het Amerikaanse chemieconcern Dow. Ook Saudi Aramco, het in Rotterdam gevestigde LyondellBasell en het Franse TotalEnergies zijn grote spelers.

Net zoveel uitstoot als het Verenigd Koninkrijk

Het is een zeer vervuilende industrie, niet alleen vanwege het afvalprobleem, maar ook vanwege de uitstoot van schadelijke broeikasgassen. Jaarlijks zorgt wegwerpplastic volgens de onderzoekers voor een uitstoot van omgerekend 450 miljoen ton CO₂. Dat is meer dan de uitstoot van het Verenigd Koninkrijk.

Veel chemische bedrijven denken na over een klimaatneutrale toekomst voor de plasticindustrie. Maar ondertussen investeren ze vooral in fabrieken om nog meer plastic te maken uit fossiele grondstoffen, zegt Minderoo. De hoeveelheid plastic gemaakt uit gerecycled plastic groeide de afgelopen jaren vijftien keer zo langzaam als het ‘fossiele’ plastic.

Belasting op fossiele plastics

De markt faalt, concluderen de onderzoekers. “Meer plastic, meer afval en meer vervuiling. De giganten op het gebied van fossiele brandstoffen pakken het probleem van plastic niet aan – integendeel, ze maken nog meer van een product dat onze mensen en onze planeet bedreigt”, zegt voorzitter Andrew Forrest van de Minderoo Foundation.

Hij pleit voor een belasting op plastic die van fossiele grondstoffen is gemaakt. De opbrengst kan ten goede komen aan een snellere ontwikkeling van de recycle-industrie.

Recyclen komt nog niet grootschalig op gang

Plastic kan ‘mechanisch’ worden gerecycled, door het te wassen en te vermalen en in nieuwe producten te gebruiken. Dat scheelt 30 tot 40 procent uitstoot van broeikasgassen vergeleken met ‘nieuw’ plastic.

Er zijn ook wat initiatieven in de industrie om olie terug te winnen uit plastic afval, de chemische recycling. Shell is daar bijvoorbeeld mee bezig. Maar deze ontwikkelingen staan nog in geen verhouding tot de hoeveelheid afval die er jaarlijks bij komt.

Wereldwijd is 8 procent van het plastic gemaakt van gerecycled plastic, laat belangenorganisatie Plastics Europe weten. In Nederland is dat 14 procent. Er worden in Nederland relatief veel verpakkingen gerecycled, maar in de auto-industrie en de bouw valt nog veel te winnen. Veel plastic belandt op de stortplaats, in de verbrandingsoven van de energiecentrale of in de natuur.

Lees ook:

Lang over het hoofd gezien: hoe plastic klimaatverandering versnelt

Bij de impact van plastic denken mensen snel aan vervuiling in de oceanen, en minder snel aan de CO2 die vrijkomt bij de productie en het verbranden ervan. Nederlandse onderzoekers brachten de gevolgen in kaart.