In Istanbul is water drinken uit de kraan een politieke daad

De helft van het drinkwater voor de meer dan 16 miljoen inwoners van Istanbul wordt van ver buiten de stad gehaald. Akgün Ilhan maakt zich zorgen over een watercrisis.

Tijdens het Zoom-interview vertelt wateronderzoeker Akgün Ilhan enthousiast over haar professionele passie, waarbij ze af en toe bij wijze van illustratie haar flesje water voor de camera houdt. Ze benadrukt dat ze kraanwater drinkt, hoewel de smaak niet geweldig is. “Ik ben er gewend aan geraakt.”

Het water uit de kraan in Istanbul is dus drinkbaar. Toch verkiezen mensen die het zich kunnen veroorloven water uit flessen. Scooters rijden kriskras door de stad om grote 19-literflessen bij huizen en kantoren te bezorgen. Hoewel het kraanwater van goede kwaliteit is, bevat het chloor en wil niet iedereen het drinken. Ilhan: “Ik zie het als een soort politieke daad om het wel te drinken. Ik vertrouw het water uit de kraan, ik heb elke stap van het zuiveringsproces met mijn eigen ogen gezien.”

De relatie van mens met water

Akgün Ilhan raakte geïntrigeerd door water tijdens haar PhD-onderzoek en schreef haar thesis over Hasankeyf, de historische stad in het zuidoosten van Turkije die door de bouw van een dam onder water kwam te staan. “Ik zag hoe water dingen kan laten verdwijnen. Mensen kunnen het gebruiken voor iets goeds, maar het kan ook vernietigend zijn.”

De fascinatie voor water bleef en inmiddels presenteert ze al jaren haar eigen radioprogramma genaamd Sudan Gelen, letterlijk vertaald ‘Komend uit water’. Ze gaat in gesprek met academici, artiesten en activisten en eigenlijk iedereen die iets met water doet. Een recente aflevering met een theoloog ging bijvoorbeeld over de rol van water in de Koran. Door het programma ging Ilhan steeds meer nadenken over de relatie van mens met water: “Wij zijn water. Wij bestaan allemaal vooral uit water.”

Groot alarm: watertekort dreigt

Meer praktisch houdt de onderzoekster zich bezig met de toekomst van de watervoorziening in Istanbul. Begin 2021 sloeg de gemeente Istanbul groot alarm: er was nog maar voor 45 dagen water voorradig. Toen het niet lang daarna begon te regenen, verdwenen de zorgen als sneeuw voor de zon. Door de natte winter zijn de waterreservoirs op dit moment goed gevuld, maar dat is volgens Ilhan geen garantie voor de toekomst. “We moeten niet denken dat een watercrisis een probleem van morgen is, het is een probleem van vandaag.”

Het water voor Istanbul is afkomstig uit vijftien verschillende reservoirs, zowel aan de rand van de stad als verder in de regio. “Het is een probleem dat Istanbul haar water twee steden verderop moet halen”, aldus Ilhan. “We vervoeren het water 189 kilometer door buizen, dat is niet efficiënt en klimaatverandering beïnvloedt de waterbronnen ook.”

Veel steden in Turkije zijn afhankelijk van water uit de dammen en bij waterschaarste is de tendens dan ook om meer dammen te bouwen. Dat moet veranderen, vindt Ilhan. “We kunnen niet doorgaan met dammen bouwen, steeds verder weg van de steden. Dat is geen duurzame oplossing”.

Regenwater opvangen

Klimaatverandering en een stijgende stedelijke populatie zijn uitdagingen voor de watervoorziening. Burgers moeten daarom bewuster worden van hun waterverbruik, betoogt Ilhan. De taak voor gemeenten is een circulair waterbeleid voeren: meer regenwater opvangen en minder water laten weglekken in de buizen.

Vorig jaar is het verplicht geworden dat grote nieuwe gebouwen regenwater opvangen. Dit moet ook echt nageleefd worden, zegt ze als watermanagementexpert. “De lokale overheid moet een leider zijn in het gebruik van regenwater. De gemeente moet mensen aanmoedigen dit te doen. Alleen een wet is niet genoeg, je moet de wet ook toepassen.”

Ondanks de alarmerende toon in haar onderzoek is Ilhan hoopvol. “Ik ben hoopvol omdat ik onderdeel van de oplossing ben. Samen met burgers en ambtenaren werken wetenschappers zoals ik hard om ons waterprobleem op te lossen.”