Susan Janssen en Jorrit Jouwsma bouwden een energieneutraal schip dat nu een luxe vergaderlocatie is. Het brengt hen op plaats 94 in de Duurzame 100.
Als de motorschuit De Vooruitgang van wal steekt in het Friese Akkrum gaan niet alleen de trossen los maar ook de stekker. In de donkere tijd van het jaar, tenminste, want dan leveren de 22 zonnepanelen op het vergaderschip niet voldoende energie voor de elektromotor van de boot en alle apparaten aan boord. “Als het twee weken slecht weer is, moeten we een beetje aan de wal hangen”, zegt de boomlange schipper Jorrit Jouwsma.
Terwijl zijn vrouw Susan Janssen het schip losmaakt van de aanlegsteiger, start Jouwsma in de stuurhut de motor. Daar zet De Vooruitgang zich in beweging – zonder geronk van motoren of walm van diesel. Geluidloos glijdt het schip door de Meinesleat tussen Akkrum en Terherne. Vissers in de vroegte, hebben Janssen en Jouwsma tot hun hilariteit ervaren, schrikken soms als De Vooruitgang – toch ruim 20 meter lang – opeens opdoemt in hun blikveld, ogenschijnlijk uit het niets, want je hoort hem niet en ruikt hem niet.
Duurzame 100
Trouw presenteert: de twaalfde Duurzame 100. Vandaag de nummers 100 tot en met 76, waarvan nummer 94 er is uitgelicht. Verdere uitleg over alle 25 projecten is online te lezen. Op 8 oktober is vanaf 20.30 uur, vanuit Pakhuis de Zwijger in Amsterdam, de (digitale) bekendmaking van de top 25. De dag erna wordt de hele lijst gepresenteerd in een bijlage bij de krant en online. Alle info leest u in onze online special.
De Vooruitgang heette niet altijd zo. Toen het schip in 1898 van stapel liep in Amsterdam werd het Gebroeders gedoopt. Het voer decennialang met vracht door de Zaanstreek, totdat eigenaar Wessanen het van de hand deed. Naar verluidt deed het daarna dienst als woonboot, maar toen Jorrit Jouwsma het schip voor het eerst zag, in 2018, lag het op de NDSM-werf (nu een culturele broedplaats in Amsterdam), weg te rotten als een vis op het droge. Jouwsma, die al vaart sinds hij kan staan, was verkocht. “Ik zag de lijn van het schip en ik was verliefd. Dit is een heel mooi exemplaar, met een heel economische romp.”
Met dit schip, of wat ervan over was, wist Jouwsma, kon hij het idee verwezenlijken waar hij al een tijd mee rondliep: een oude boot renoveren en volledig verduurzamen tot energieneutrale varende vergaderlocatie, van alle gemakken voorzien.
Alles is doordacht
De verbouwing duurde tot najaar 2019, vertelt Susan Janssen terwijl ze koffie serveert aan de ovalen vergadertafel in het vooronder van het schip. Er is niets aan het toeval overgelaten: de koffie, de mok, het servetje, het hout van het tafelblad en de opbergkastjes die tegen de wand van het schip zijn getimmerd – alles is doordacht en beoordeeld op herkomst en milieubelasting. “Om goed te vergaderen heb je goede koffie nodig”, lacht Janssen. Maar dan wel verantwoorde koffie: biologisch, 100 procent fair trade en met compensatie van de CO2-uitstoot.
Eigenlijk, zegt Janssen, is het serveren van koffie een concessie. Liever gebruikt ze aan boord geen producten die van de andere kant van de wereld moeten komen. Jus d’orange bij de lunch behoort niet tot de mogelijkheden, appelsap uit de Betuwe wel. Het servies waarop het eten aan boord wordt geserveerd, is vervaardigd door een Friese keramiste die Duitse klei heeft gebruikt die is gewonnen met oog voor de natuur. Het servet naast het bord is gemaakt van gerecycled PET. Het hout in het interieur is notenhout (van omgewaaide bomen) en bamboe, dat weliswaar van ver moet komen maar tijdens het groeien zoveel CO2 opneemt dat dit het transport en de verwerking van het hout nog steeds compenseert.
Drie stofzuigers
Geen detail van het schip is over het hoofd gezien, alle keuzes zijn uitputtend afgewogen. “We willen laten zien dat het kán”, zegt Janssen. “We kampen nu met een pandemie omdat we een globale economie hebben. Wat je van ver haalt is niet per se beter of lekkerder dan wat in je eigen buurt verkrijgbaar is.” De pandemie raakt hen zelf ook. Door de coronamaatregelen kunnen ze nu geen groepen aan boord ontvangen.
In de stuurhut tuurt Jorrit Jouwsma over het water – een hand aan het roer en een hand aan de gashendel. “Als wij vijf knopen per uur varen gebruiken we evenveel energie als drie stofzuigers.” Zijn vrouw: “Jij rekent alles uit.”
Terwijl links en rechts de weilanden voorbijglijden wijst Jouwsma: van die boer komt de melk die de gasten aan boord drinken, en daar verderop zit de teler van de groente die in De Vooruitgang op het menu staat. Hoeveel hij heeft geïnvesteerd in de renovatie van het schip wil Jouwsma niet loslaten. “Schrijf maar op: de investering in de verwarming verdienen we terug in drie jaar en die in de voortstuwing in vijftien jaar.”
Vergaderen aan boord is altijd een arrangement op maat maar wel “in het hogere segment”, zegt Susan Janssen. “We hebben bewust gekozen voor luxe, omdat mensen bij duurzaamheid algauw denken aan geitenwollensokken. Dat is onterecht en dat wil ik laten zien. Hoe groter de auto’s van onze gasten, hoe liever ik vertel waar ons toiletpapier vandaan komt.”
De Friese vlag op de achtersteven wappert in de wind als Jouwsma De Vooruitgang langs de aanlegsteiger manoeuvreert. Hij heeft als schipper zijn eigen missie: laten zien dat de binnenvaart in Nederland veel duurzamer kan. “Maar die sector is heel conservatief.”
De Duurzame 100: nummer 100 tot en met 76
76 Urban Jungle
Zij maken de stad klimaatvriendelijk door zoveel mogelijk bomen te planten.
77 Grootouders voor het Klimaat *
Opa’s en oma’s eisen klimaatactie, zodat jongeren later een leefbare aarde hebben.
78 M.E.E.R Groen
Deze club realiseerde met 1000 vrijwilligers al 35 natuurprojecten sinds 2011.
79 Project Warmtescan H
Burgers maken warmtescans die een ‘energielek’ in dak of gevel van huizen tonen.
80 Ecovillage Netwerk
In dit netwerk wisselen bewoners van ecodorpen onderling kennis en kunde uit.
81 Doe eens Wad *
Nienke Dijkstra is druk doende om het hele Waddengebied afvalvrij te maken.
82 BikeFlip *
Ouders kunnen bij dit platform ‘op de groei’ tweedehands kinderfietsen huren.
83 Wormenhotel
Deze stichting regelde al voor 100 wijken een wormenhotel voor eigen compost.
84 it Heidenskip Fûgelgebiet *
Bewoners creëren een landschap waar het goed toeven is voor vogels en insecten.
85 Academie duurzaam onderwijs
Dit initiatief helpt docenten en scholen bij het geven van duurzaam onderwijs.
86 De Groene Pint
Deze jongeren moedigen duurzaam handelen aan bij studentenverenigingen.
87 Bescherm het Bos *
Deze groep burgers strijdt onvermoeibaar tegen een snelweg bij Amelisweerd.
88 Coast Busters
Deze vrijwilligers maken twee keer per week het strand van Katwijk schoon.
89 Jongerenpanel Duurzaam Friesland *
Friese jongeren vertellen bedrijven en overheden wat hún klimaatoplossing is.
90 Riet uit de regio *
Zij bieden historische boerderijen in Overijssel een dak van riet uit de eigen regio.
91 Cykl
Ewout Oonk zette in Wageningen een netwerk van opgeknapte deelfietsen op.
92 MerciBOOKoup *
Via dit netwerk kan iedereen gratis en milieuvriendelijk onderling boeken delen.
93 Manna Schermer *
Vrijwilligers redden ‘misvormde’ groenten, om te doneren aan de Voedselbank.
94De Vooruitgang
Dit duo bouwde het meest duurzame vergaderschip van het hele land.
95Bee Foundation *
Imker Sonne Copijn legt bijenoases aan, om iedereen te betrekken bij insecten.
96Fête de la Nature
Deze club organiseert elk jaar een natuurfestival voor (stads)mensen.
97Groene Kerk
Kerkgemeenschap De Ark zet zich in voor het milieu en houdt groene diensten.
98Het Peukenmeisje
Overal raapt Bernadette Hakken peuken van straat, die ze telt en online toont.
99Bloemenbieb Reflower *
Bij deze bieb kun je kunstbloemen huren en steeds weer een ander bosje lenen.
100 Vers uit de Tuin
Op dit online platform delen moestuinders hun oogst met buurtbewoners.
* Nieuw in de lijst
Lees ook:
De Nederlandse scheepvaart zet een voorzichtig stapje naar vergroening
Een serie afspraken moet helpen de binnen- en zeevaart te vergroenen. Meer dan een begin zijn de afspraken niet, erkennen de ondertekenaars.
