Iedereen aan de vega-worst, dan wordt die vanzelf wel goedkoper

Volgens de Wereldvoedselorganisatie FAO is de veeteeltsector verantwoordelijk voor acht procent van het wereldwijde watergebruik. Tegelijkertijd veroorzaakt het fokken, houden en slachten van dieren jaarlijks achttien procent van de mondiale CO2-uitstoot. Veeteelt is daarmee vervuilender dan de transportsector.

In Allerhande, het huisblad van 's lands blauwe kruidenierketen, stond vorige maand een prijsvergelijking van worst. Twee ons Euroshopper Gelderse rookworst kost 54 eurocent, dezelfde hoeveelheid scharrelworst kost 1,79 euro. Dat klinkt logisch, een scharrelvarken is nu eenmaal duurder dan een varkensflatbewoner. Maar de vegetarische variant, worst zonder vlees dus, kost 2,49 euro. Hoe kan dat?

"Het is niet per definitie zo dat vegetarische producten goedkoper zijn," zegt een woordvoerder van Albert Heijn. "De prijs van een product hangt af van veel verschillende aspecten. We verkopen minder vegetarische producten dan vleesproducten, dus zijn vegetarische producten automatisch duurder. Dat is een kwestie van vraag en aanbod.

"Daarbij hebben we een groot assortiment, ook binnen de vegetarische producten kunnen onze klanten kiezen voor een goedkopere variant. En we hebben elke week een vegetarisch product in de bonusaanbieding, waarmee we consumenten proberen te verleiden om minstens één dag in de week geen vlees te eten."

Volgens Sijas Akkerman van Stichting Natuur en Milieu is het niet zozeer de vraag waarom vega-vlees duur is, maar waarom echt vlees zo goedkoop is. "Supermarkten stunten met vlees om klanten te winnen. Ze leggen een prijsdruk op producenten en verkopen vlees vaak onder de kostprijs. Tegelijkertijd worden de externe kosten van vleesproductie niet meegerekend in de prijs. Dierziekten kosten de overheid miljoenen euro's, net als grondreiniging en waterzuivering. Die kosten worden niet doorberekend in de kostprijs van vlees, maar de belastingbetaler draait er uiteindelijk wel voor op. Als de externe kosten voor vlees wel in de prijs zouden worden doorberekend, zou een kilo varkensvlees minstens twee keer zo duur zijn."

Bovendien is voor de productie van vlees veel veevoer nodig. Volgens milieuorganisatie Friends of the Earth, de internationale tak van Milieudefensie, staat een kilo varkensvlees gelijk aan 12,5 kilo soja, terwijl die verhouding bij vleesvervangers ongeveer één op één is. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat 97 procent van de wereldwijde productie van soja wordt gebruikt als veevoer.

Ook levensmiddelentechnoloog Tiny van Boekel van de Wageningen Universiteit vraagt zich af of de consumentenprijs van vlees wel samenvalt met de kostprijs. "Zo uit de losse pols zou ik zeggen dat er drie redenen zijn waarom vleesvervangers duurder zijn dan echt vlees. Ten eerste de schaal: vleesvervangers worden nog niet op dezelfde schaal geproduceerd als vlees, dus zijn ze duurder. Ten tweede denk ik dat er een marketingaspect aan zit, vleesvervangers hebben een bepaald aanzien, geven een zekere status. En ten derde zou je je kunnen afvragen of vega-vlees wel zo duur is. Misschien is echt vlees wel te goedkoop."

Lizzy Knip van de Vegetarische Slager sluit zich daarbij aan. "Onze producten worden nog op relatief kleine schaal verkocht maar hebben ook een lange ontwikkelfase. De samenwerking tussen chefkok en productontwikkelaar bij het bedenken en maken ervan kost tijd, maar dat maakt wel dat onze 100 procent plantaardige vleesvervangers niet van echt zijn te onderscheiden", vertelt ze. Daarvoor gebruikt de Vegetarische Slager onder andere natuurlijke aroma's. "Voor de bite hebben we een speciale techniek. Onze basisingrediënten zijn vooralsnog de lupineboon, van een robuuste plant die van oudsher in Nederland groeit en weinig bestrijdingsmiddelen nodig heeft, en soja, die natuurlijk niet genetisch gemodificeerd is."

Bij de Vegetarische Slager kost 160 gram (nep)kip 4,25 euro. Twee ons (nep)gehakt kost er 3,25 euro, een kilo 16 euro.

Bij Albert Heijn kost 380 gram kipfilet 3,04 euro. Voor 250 gram biologische kipfilet wordt 7,47 euro gevraagd. 500 gram rundergehakt kost 2,89 euro, een kilo 4,97 euro. Voor 400 gram biologisch rundergehakt ben je 4 euro kwijt.