Huizen bouwen met stro om geld te besparen

Op het erf bij zijn boerderij in Gelselaar, kerkdorp op de grens van Gelderland en Overijssel, staat een wat ongewoon bouwsel. Het heeft wel iets van een Nigeriaanse modderhut, opgebouwd uit takken en leem, maar dan veel groter, gelikter. Op het dak liggen plankjes van cederhout. De dikke muren zijn warmgeel, binnen en buiten.

Pim Hondeveld (68 jaar) bouwt met stro en leem. De bouwmethode van de toekomst, zegt hij. Hondeveld is één van de genomineerden voor een prijs die vandaag tijdens de zestiende Duurzame Dinsdag in Den Haag wordt uitgereikt. Negen duurzame ideeën, geselecteerd uit een koffer met 220 voorstellen, maken kans op een prijs.

Perfectioneren
Pim Hondeveld heeft in de weg- en waterbouw gewerkt. Overal waar hij komt, kijkt hij naar de bestrating, hoe die erbij ligt, welk materiaal er is gebruikt. Begin niet met hem over betonnen bermpaaltjes, verkeersdrempels, verdrijvingsvlakken of Amsterdammertjes... hij raakt er niet over uitgepraat. "Altijd bezig geweest met innovaties. Het perfectioneren van machinaal bestraten, dat soort dingen."

Hondeveld was altijd al geïnteresseerd in graan. "Het is een aantrekkelijk gewas. Landschappelijk gezien, maar ook voor de akkerbouw zelf. Graan wordt veel gebruikt voor teeltwisseling, om de bodem wat rust te geven na de teelt van bijvoorbeeld aardappelen." Het stro van de graanteelt, wordt vaak verhakseld en ondergeploegd als organische mest en het verbetert de bodemstructuur. Wat overblijft van het stro wordt tot balen geperst en in stallen gebruikt.

Pim Hondeveld ziet veel grotere toepassingen voor stro. Het is volgens hem hét bouwmateriaal van de toekomst. Strobalen worden daarvoor ook allang gebruikt. "In de Verenigde Staten, in Nebraska, staan huizen van strobalen, die soms al honderd jaar geleden zijn gebouwd." Ook in Europa wordt al jaren gebouwd met stro. In Nederland staan nu zo'n honderd huizen met wanden van geperst stro. Maar hier worden gewone, ordinaire strobalen gebruikt.

Hondeveld ontwikkelde een systeem waardoor het bouwen met stro veel steviger constructies oplevert. Hij maakt er een soort lego-blokken van. In de balen van geperst stro worden uitsparingen gefreesd die in elkaar grijpen. "Het werkt als bij planken die met messing en groef tegen elkaar worden gelegd." Zo kunnen sterke constructies worden gebouwd.

Op het erf van de biologische varkenshouderij De Weerd in het nabijgelegen dorp Beltrum staat de machine die de blokken maakt. Met 125.000 euro van een Gelders stimuleringsfonds en met veel hulp van meubelbouwer Gerwin Dijkman en van machinebouwer Marius Lensink ontwikkelde Hondeveld een prototype van een machine die zijn strobalen kan persen, bijsnijden en omvormen tot handzame stroblokken die eenvoudig in elkaar grijpen en makkelijk kunnen worden gestapeld. Zo ontstaan op maat gemaakte industriële bouwblokken die overal kunnen worden geproduceerd. Desnoods op een graanveld, direct na de oogst.

Geen houtskelet nodig
"Dat is mijn droom, dat straks overal huizen van stroblokken worden gebouwd. Desnoods als tijdelijke woningen, voor asielzoekers bijvoorbeeld. En als ze niet meer nodig zijn, dan kunnen die blokken en het leem van de muren in een mum van tijd weer worden versnipperd en als bodemverbeteraar over het land worden gestrooid. Als dat geen duurzaamheid is! Grote, zware funderingen zijn niet meer nodig. De constructie draagt zichzelf, er is geen houtskelet nodig."

In het trapezium-vormige voorbeeldgebouw bij de boerderij van Hondeveld staat in het midden alleen een soort stelt van hout, waarop bovenin een groot dakraam steunt. Vandaar de naam: De Steltloper.

"In het begin werd ik uitgelachen. Die Hondeveld spoort niet helemaal, dachten sommigen. Maar ik had het idee in mijn kop en ben doorgegaan."

De vinding is niet onopgemerkt gebleven. Inmiddels worden in Lent bij Nijmegen 25 huurwoningen gebouwd met geprofileerde stroblokken van Pim Hondeveld. De wanden van de huizen worden gemaakt van stroblokken. De huurders gaan straks zelf de leemlaag aanbrengen op de muren van stro.

Goedkoper
Het is nog niet wat Hondeveld echt voor ogen staat - uiteindelijk wil hij naar fundamentloze woningen die volledig uit stroblokken worden opgetrokken. Maar het is een begin. Er zit al een tweede project aan te komen in Velp. Daar zal met de stroblokken van Hondeveld een voormalig zwembad worden omgebouwd tot zes woningen.

"Stro is een geweldig materiaal. Het bouwen is twintig tot vijfentwintig procent goedkoper dan de traditionele bouw", zegt Hondeveld. "De constructie is veel lichter. De leem op de muren vormt eigenlijk nog het meeste gewicht. Je hebt op zandgrond geen fundering meer nodig. De stroblokken van veertig centimeter dik isoleren fantastisch. De leemlaag ademt. Het is een ademend gebouw. In de winter houdt het de warmte vast, in de zomer blijft het langer koel."