Hoogleraar Erisman. ‘Het gaat veel over boeren, maar wat doet de rest?’

“Deze minister snapt waar het over gaat: bij het oplossen van de stikstofcrisis moet de natuur vooropstaan, de rechters zijn het zat dat er vergunningen worden verstrekt die in strijd zijn met de bescherming van de natuur en dus zal de vergunningverlening beperkt blijven”, zegt Jan Willem Erisman, hoogleraar milieu en duurzaamheid aan de Universiteit Leiden.

Hij heeft het over Christianne van der Wal, minister voor natuur en stikstof. Zij beschreef vrijdag in een brief aan de Tweede Kamer hoe zij de stikstofcrisis te lijf wil gaan. Het regeerakkoord meldde in december al dat de landelijke doelstelling is om de uitstoot met de helft te reduceren in 2030 en dat daarvoor per regio plannen gemaakt moeten worden. Voor het uitkopen van boeren en herstellen van door stikstof beschadigde natuur is 25 miljard euro beschikbaar.

Erisman is positief over de koers die de minister inzet. Maar hij heeft ook kritiek. Zo mist hij in de plannen een taak voor de rest van de agroketen. “Als je boeren op lange termijn perspectief wil bieden, moeten veevoerbedrijven, supermarkten, banken en zuivelconcerns laten weten hoe zij boeren gaan helpen om te verduurzamen. Nu is het zo dat deze bedrijven meer verdienen als de boer meer produceert. Hoe zorgen zij voor een nieuw verdienmodel als de boer door overheidsmaatregelen minder produceert? Daar zit de crux. Dat komt veel te weinig aan de orde. Het gaat veel over boeren, maar wat doet de rest?”

Nog lang niet klaar

De minister beschrijft alleen nog maar de hoofdlijnen van haar aanpak. Voor de uitwerking voorziet Erisman het komend jaar lastige gesprekken tussen de minister en de provincies, gemeenten, natuurorganisaties en boeren. Plannen per regio moeten in juli volgend jaar klaar zijn.

Na het maken van doelstellingen en plannen voor elke regio wordt de verdeling van het geld nog een hobbel, verwacht hij. Alle provincies hebben inmiddels op verzoek van het vorige kabinet een plan gemaakt voor verbetering van de natuur. “Eergisteren presenteerde Friesland de natuuropgave. In het zuidwesten van die provincie moeten honderd boeren weg. Friesland vraagt hiervoor al 1,3 miljard euro en dat is nog niet eens de lastigste regio. Gelderland heeft bijvoorbeeld met veel natuur een nog zwaardere opgave”, zegt Erisman. Voor de nieuwe gebiedsplannen die in juli volgend jaar klaar moeten zijn, moet de stikstofuitstoot nog verder worden teruggedrongen. Dat wordt een hele kluif voor provincies, verwacht de hoogleraar.

Erisman vindt het verstandig dat het kabinet niet alleen naar stikstof kijkt, maar ook naar de uitstoot van broeikasgassen en de kwaliteit van het water en de bodem.

“Daarvoor is het nodig verder te kijken dan 2030. Alleen op die manier ontstaat er op langere termijn duidelijkheid voor boeren. Volgens het akkoord van Parijs moet de uitstoot van kooldioxide in 2050 zijn afgenomen met 95 procent. Voor stikstof kijk je naar kwetsbare natuurgebieden, maar voor kooldioxide is het nodig ook onder meer de veenweidegebieden, waar veel CO₂ kan vrijkomen, in ogenschouw te nemen, evenals melkveebedrijven die niet in de buurt van kwetsbare natuur zitten, want ook daar komen veel broeikasgassen vrij.”

Lees ook:

Kabinet gaat boeren die natuur zwaarst belasten versneld uitkopen

Over ruim een jaar moeten er regionale plannen zijn voor reductie van onder meer stikstofuitstoot. Eerder al hoopt minister Van der Wal boeren die de natuur zwaar belasten uit te kunnen kopen.