Honden kunnen bijna alles beter dan u en ik

Naast alle narigheid van de oorlog in Oekraïne is er nu de minstens zo dramatische aardbeving in Turkije en Syrië. Het enige positieve dat je er van kunt zeggen, is dat er geen walgelijk besluit van een immorele dictator aan ten grondslag ligt maar dat het de amorele natuur is. Maar daar is ook alles mee gezegd; terwijl ik deze regels tik, lopen het aantal slachtoffers razendsnel op.

Het koortsachtige zoeken naar mogelijke overlevenden die klem zitten tussen het puin en de betonnen vloeren van als een soufflé ineengezakte flatgebouwen lijkt onbegonnen werk. Vanuit de hele wereld snellen reddingsteams naar de getroffen streek, met het nodige gereedschap en vaak ook met honden. Die dieren gaan niet mee voor de gezelligheid. Honden hebben een veel beter waarnemingsvermogen dan mensen.

De mens is niet de maat der dingen

Wij mensen hebben dikwijls de neiging onszelf als de maat der dingen te zien, maar dat is onterecht. Wanneer het over waarnemen en zintuigen gaat zijn wij sukkels vergeleken met veel andere diersoorten. Zeker, we kunnen zien, horen, voelen, proeven en ruiken, maar voor al deze zintuigen geldt dat er soorten zijn die het veel beter kunnen dan wij.

Een havik kan vanaf een hoogte van honderd meter een voorwerp op de grond zien liggen ter grootte van een erwtje. Jonge paling en paairijpe zalm ruiken ver op zee al de rivier die ze willen opzwemmen. Olifanten horen infrageluid (dat is te laag voor ons gehoororgaan) en een vleermuis hoort ultrageluid (voor u en mij veel te hoog). Ook een hond kan ultrageluid horen; het bekende hondenfluitje is erop gebaseerd. En een hond ruikt stukken beter dan een mens.

Honden kunnen trouwens bijna alles beter dan u en ik. Ze kunnen harder rennen en ze horen beter, maar vooral het reukorgaan van de hond overtreft ruimschoots de capaciteiten van uw en mijn neus. Afhankelijk van het ras bezitten honden tussen twintig en zestig keer meer receptoren in hun reukorgaan dan mensen, en ook meer verschillende receptoren om verschillende geuren te kunnen onderscheiden.

Even in uw kruis snuffelen

De neus is voor de hond verreweg het belangrijkste waarnemingsorgaan, vandaar dat Fikkie tijdens het uitlaten aan iedere lantaarnpaal, tuinhekje en vuilnisbak snuffelt, dat hij bij kennismaking met zijn neus als eerste aan uw hand ruikt en vervolgens – als hij de kans krijgt – ook even uw kruis meeneemt in zijn olfactorische belangstelling.

Het reukorgaan van honden is dus soms een beetje irritant, maar gelukkig ook een instrument dat wij bij gebrek aan veel menselijke snuffelcapaciteit voor diverse doeleinden kunnen inzetten. Zo kennen we drugshonden die op vliegvelden het langslopende volk op meegenomen smokkelwaar betrappen, politiehonden die bij de forensische opsporing helpen, jachthonden die moeiteloos een neergeschoten patrijs vinden.

En er zijn speurhonden die slachtoffers kunnen vinden tussen de puinhopen van een ingestort gebouw. Vandaar dat dinsdagavond op de televisiebeelden van de vertrekkende reddingswerkers van het Nederlandse Usar-team meerdere grote benches te zien waren. Daar zaten de speurhonden in. Die honden zijn speciaal getraind in het opsporen van nog levende slachtoffers. Ze hadden er tot donderdagmiddag al elf gevonden.