Hoeveel microplastics komen er vrij tijdens een wasbeurt?

Op de vierde verdieping van gebouw C op het Science Park van de Universiteit van Amsterdam staat een heel gewone wasmachine: de Samsung Eco Bubble. Dat is het best verkochte exemplaar in verschillende (web)winkels en representatief voor de manier waarop veel Nederlanders hun was doen. Een aantal studenten brengt er tassen wasgoed heen, voor onderzoek.

Tijdens het wassen van stoffen als polyester, polyamide, nylon en acryl komen er namelijk microplastics vrij. Om hoeveel textielvezels het jaarlijks precies gaat, is onduidelijk. Onderzoeksbureau TNO schat dat synthetische kleding in Nederland op de vierde plek staat van de uitstoot van microplastics naar het milieu. De top drie bestaat uit autobandenslijtstof, zwerfafval en landbouwfolies.

Milieuchemicus Antonia Praetorius, geograaf Lies Jacobs en junior-onderzoeker Bernou Boven willen meten hoeveel microplastics wasmachines dagelijks gemiddeld uitspugen. Daarom geven ze in onderzoeksproject Meta leiding aan honderd burgeronderzoekers, die tot eind februari minstens tien keer over hun garderobe en wasgewoonten rapporteren.

Speciale waszak

“De deelnemers doen een aantal kledingstukken, bij voorkeur die met synthetische materialen, in een speciale waszak”, legt Boven uit. “Ze noteren hoeveel de kledingstukken wegen en – waar mogelijk – uit welke stoffen ze bestaan, en welk wasmiddel en wasprogramma ze gebruiken. Tijdens het wassen komen de vrijgekomen microplastics in de waszak. Na de was halen de burgeronderzoekers de vezels er met een lintroller uit. Ze fotograferen de lintrollervellen en doen ze in een transparant hoesje. Die hoesjes sturen ze op naar het lab.”

In voorbereidende experimenten in Praetorius’ werkgroepen bleek dat de manier van wassen de afgifte van microplastics kan beïnvloeden. Bij een hogere temperatuur, een hogere centrifugesnelheid en gebruik van poederwasmiddel komen meer microplastics vrij dan bij een lagere temperatuur, een lagere centrifugesnelheid en vloeibaar wasmiddel. Uit de resultaten van Meta moet blijken of die bevindingen ook op grotere schaal standhouden.

De onderzoeksmethode heeft ook nadelen. Zo kunnen er alsnog microplastics door de waszak komen, die niet worden gefilterd. “Als je alles wilt opvangen, moet je mensen vragen het waswater te bewaren”, zegt Boven. “Dat is niet te doen. Nu missen we misschien een deel van de microplastics, maar kunnen we de uitkomsten wel onderling vergelijken.”

Ook blijven nanodeeltjes buiten beschouwing, die vele malen kleiner zijn dan microplastics. “Nanodeeltjes zijn veel moeilijker te meten en worden misschien niet eens opgevangen in de waszak”, zegt Praetorius. “Ook worden ze waarschijnlijk niet gefilterd in de afvalwaterzuivering.”

Slib uitgereden over de akkers

Of microplastics in de afvalwaterzuivering achterblijven, is onderwerp van discussie. Sommige wetenschappers denken dat tot wel 90 procent wordt afgevangen, maar dat stelt Praetorius niet gerust. “Het gaat dan nog steeds om honderden miljoenen microplastics die wél in het milieu belanden. Bovendien wordt het slib van de afvalwaterzuivering in Nederland in de meeste gevallen waarschijnlijk verbrand. In veel andere landen wordt het echter uitgereden over de akkers, waardoor het afgevangen plastic alsnog in het milieu belandt.”

De onderzoekers hopen dat hun project de bewustwording van het probleem vergroot. “Zelfs collega’s, die toch redelijk op de hoogte zijn van ons onderzoek, leggen niet automatisch de link tussen hun kleding en microplastics”, zegt Praetorius. Boven ziet ze bij haar vrienden dat lintrollerwasjes al tot meer bewustwording kunnen leiden. “Soms krijg ik appjes van vrienden die trots melden dat ze een sweater van 100 procent wol hebben gekocht.”

Lees ook:

Microplastics zijn overal, zelfs in ons bloed. Maar terugdringen kan, zegt TNO

Autobanden brengen veruit de meeste microplastics in het milieu. Verpakkingen, landbouwfolie en textiel doen dat ook. Maar een forse reductie is mogelijk, meldt TNO.