Hoe onwaarschijnlijk ook, Fukushima is mogelijk in Europa

Het komt omdat de stresstest geen test op de reguliere veiligheid was, maar iets anders beoogde: in kaart brengen of de Europese kerncentrales bestand zijn tegen onverwacht extreem natuurgeweld. "Doel van die test is dus om nog veiliger te worden dan de eis", zegt over de telefoon Jan van Cappelle, hoofd van de kernenergiecentrale Borssele.

De EU-lidstaten, inclusief Nederland, besloten gezamenlijk tot zo'n test na de kernramp in het Japanse Fukushima van maart 2011. Die ramp ontstond vanwege een combinatie van extreme omstandigheden.

Overstromingskans
De criteria voor de test zijn gedeeltelijk direct ontleend aan de aanbevelingen van het internationale atoomenenergieagentschap (IAEA) in Wenen. Sommige andere criteria komen voort uit de internationale praktijk en uit lessen die geleerd werden na Fukushima. Geen van de Europese kerncentrales scoort optimaal op álle elf punten, zo blijkt uit het rapport met de uitkomsten van de stresstest, waarmee de Europese Commissie deze week kwam.

Rechtsstreeks ontleend aan de richtlijnen van het IAEA is de aanbeveling dat kans op grote schade door overstromingen herleid moet worden tot de overstromingskans van de afgelopen 10.000 jaar. Dit is een van de punten waarop Nederland niet goed scoort.

Zonder landen bij naam te noemen zei een woordvoerster van de Commissie gisteren dat "sommige landen kijken naar of er de laatste 4000 jaar een overstroming is geweest. Dat is niet voldoende, je moet echt teruggaan tot 10.000 jaar". In de toelichting staat dat het terrein van Borssele 'gevoelig is voor overstromingen' mede gelet op de 'bodemgesteldheid en de tabellen van de waterhoogten.'

Niet rampbestendig opgeborgen
Een ander punt waarop Nederland niet goed scoorde, was dat materiaal waarmee calamiteiten verholpen kunnen worden, niet rampbestendig is opgeborgen. Ook is de centrale onvoldoende beveiligd tegen een bepaald type aardbeving dat als model werd genomen.

Jan van Cappelle: "We hebben zelf aan de Commissie doorgegeven dat we aan de drie genoemde punten gaan werken. De Commissie heeft dat in haar rapport overgenomen."

Demissionair minister van economische zaken Maxime Verhagen wijst erop dat uit de "stresstest blijkt dat de veiligheidsmarges in Borssele hoger zijn dan de eisen zoals gesteld in de vergunning van Borssele. In het EU-rapport zijn aanbevelingen gedaan om die marges en daarmee de veiligheid nog verder te verbeteren, maar ondanks deze aanbeveling concludeert de Commissie dat Borssele tot een van de veiligste centrales van Europa behoort. Dat is mij gisteren bevestigd in een gesprek met Eurocommissaris voor energie Oettinger", aldus Verhagen.

Van Cappelle denkt 'dat de hele nucleaire sector' blij is met dit rapport 'omdat de Commissie op een nieuwe manier naar de centrales heeft gekeken'. Een eyeopener noemt hij 'dat je niet kijkt naar waaraan je voldoet, maar dat je kijkt naar wat je marges zijn'. Dat 'leert ons hoe en waar we beter kunnen worden'.

Stroomuitval
Doel van de stresstest is uiteindelijk dat alle Europese kerncentrales aan alle elf criteria voldoen. De Commissie geeft de landen 'aanbevelingen'. Dat betekent niet dat de Commissie gerustgesteld is door de resultaten. Borssele mag er relatief goed uitspringen, zeer kritisch is de commissie onder meer over een aantal Finse en Zweedse kerncentrales. Daar is bij stroomuitval minder dan een uur de tijd om alle veiligheidsfuncties in werking te stellen. Dat is zeer krap.

Dat de Commissie toch het onderkoelde woord 'aanbeveling' gebruikt, is mede ingegeven door het feit dat de Commissie niets kan afdwingen, omdat ze geen bevoegdheid heeft over de nationale kerncentrales. De Europese Commissie coördineerde slechts de uitvoering van de test.

De uitkomsten van de stresstest maken duidelijk dat, hoe onwaarschijnlijk ook, een Fukushima in Europa op dit moment niet is uitgesloten. En dat bij een ramp als in Fukushima, waarbij tegelijk een aardbeving én een grote overstroming plaatsheeft, niet is gegarandeerd dat Borssele dat doorstaat. Dit was precies wat de EU-lidstaten wilden blootleggen toen zij vorig jaar besloten tot het afnemen van de test.

undefined

Fransen geïrriteerd over kritiek op kerncentrales
In de uitgelekte Europese stresstest over de veiligheid van kerncentrales krijgt vooral Frankrijk ervan langs. Ten onrechte, vindt de Franse minister van milieu en energie, Delphine Batho. Volgens haar bevat het testrapport weinig nieuws. Het lijkt een herhaling van een evaluatie die het Franse Agentschap voor Nucleaire Veiligheid (ASN) in juni al naar buiten bracht.

Het ASN adviseerde om voor 10 miljard te verbouwen aan de negentien kerncentrales die Frankrijk telt. De voorbereidingen daarvoor zijn inmiddels in volle gang. De Europese Commissie vraagt nu om verbouwingen van 12 miljard euro. Dat is bijna hetzelfde, reageert energiemaatschappij EDF, die de meeste Franse centrales beheert.

Minister Batho ergert zich aan de sfeer van geheimzinnigheid rond het uitgelekte EU-rapport, dat pas vandaag officieel openbaar wordt. Volgens haar ontstaat nu het beeld dat Frankrijk van alles achterhoudt. Om haar ongenoegen te uiten heeft Batho maandag, al vóór het uitlekken van het EU-rapport, in Parijs een stevig gesprek gevoerd met Günther Oettinger, de EU-commissaris van energie. Parijs vreest ook dat het EU-rapport een opmaat vormt voor een Europese centralisatie van de nucleaire sector.

In het EU-rapport staat onder meer dat Franse centrales betere apparatuur nodig hebben om zichzelf bij een aardbeving uit te schakelen. Ze moeten ook beter beschermd worden tegen overstromingen.

undefined