Hoe koop je een zo schoon mogelijke auto?

Is een klein benzinewagentje schoner dan een dikke elektrische bak, en hoe zit het met tweedehands stekkerwagens? In deze Groene Gids: zo koop je een superduurzame wagen.

Van waterkokers tot koelkasten en van televisies tot computers: elk apparaat heeft een ecologische voetafdruk. Grondstoffen om ze te maken, moeten gewonnen worden. Voor productie en gebruik is energie nodig, waar vaak broeikasgassen bij vrijkomen.

Van alle spullen die Nederlanders aanschaffen, steekt er eentje bovenuit als het over de impact op de aarde gaat: de auto. Niet alleen voor de portemonnee, maar ook voor het milieu en klimaat is het de zwaarstwegende aankoop die de meeste mensen doen. Als je echt een duurzame auto wil kopen – en een stapje verder wil dan ‘elektrisch’ of ‘niet elektrisch’ – waar moet je dan op letten?

Energielabel geeft een vertekend beeld

Net zoals koelkasten hebben auto’s in de showroom energielabels, van een groene A tot een rode G. Maar Harm Zeven van de ANWB legt uit dat die beperkt zijn, en soms een vertekend beeld geven. Auto’s worden namelijk vergeleken met modellen in hun eigen klasse. “Je kan dus een hele grote auto kopen met een A, of een kleintje met een D, terwijl die kleine alsnog een stuk duurzamer kan zijn.”

Een betere test voor duurzame auto’s is de Green NCAP, bekostigd door onder meer de Consumentenbond en de Europese moederorganisatie van de ANWB. Euro NCAP is de organisatie die 25 jaar geleden begon met een van de beste veiligheidstesten voor auto’s ter wereld. Die tests leidden tot competitie tussen fabrikanten en veel veiligere auto’s. Iets vergelijkbaars wil de organisatie met duurzaamheid bewerkstelligen.

De organisatie heeft inmiddels zo’n 125 modellen uitvoerig getest. Ze meet met verschillende rijstijlen en temperaturen de werkelijke hoeveelheid giftige stoffen die vrijkomt, de broeikasgassenuitstoot (naast CO₂ ook methaan en lachgas) en de energie-efficiënte, waarna ze tot een sterrenbeoordeling komt. De conclusie is dat elektrische auto’s veruit het beste scoren: die krijgen allemaal vijf sterren, zelfs als het SUV’s zijn. Een elektrische SUV is dus bijna altijd nog een schonere optie dan een klein benzine-autootje. “Maar dat neemt niet weg dat kleine elektrische auto’s significant beter zijn dan grote”, zegt Aleksandar Damyanov van Green NCAP.

Te weinig kleine elektrische auto’s

Het grootste nadeel van de elektrische automarkt is dat er nog weinig kleine en betaalbare elektrische auto’s te koop zijn. Veel fabrikanten zetten in op duurdere en grotere SUV’s, omdat ze daarmee meer winst maken. De meest duurzame auto uit de Green NCAP-test is nu de Dacia Spring, te koop vanaf 21.700 euro. Die krijgt een 9,9. Qua kleine elektrische auto’s heeft Zeven grote verwachtingen van de Volkswagen ID1 en ID2, die nog moeten uitkomen. Volkswagen heeft beloofd dat deze modellen minder dan 25.000 euro zullen kosten.

Vanuit het perspectief van duurzaamheid wil je ook weten hoe lang een auto meegaat. Is die Tesla zo goed als ze zeggen of bezwijkt-ie over vijf jaar? De verschillen tussen merken zijn nog moeilijk vast te stellen. Omdat elektrische auto’s nog relatief kort rondrijden, moet de praktijk dit vaak uitwijzen. Wel benadrukt Zeven dat de levensduur van auto’s de laatste jaren drastisch is verlengd. “Vroeger gingen auto’s zeven jaar mee, nu gaan we richting de eenentwintig jaar.”

Ook Damyanov rekent erop dat alle nieuwe auto’s ongeveer 240.000 kilometer kunnen halen, gemiddeld goed voor zestien jaar rijplezier. “We krijgen weleens vragen of batterijen van elektrische auto’s zo lang meegaan. Ze kunnen na verloop van tijd wat gaan slijten, maar wij hebben geen signalen dat ze hun verwachte levensduur niet halen.”

Tweedehandsje?

Ben je duurzamer uit met een tweedehands elektrische auto dan met een nieuwe? Gezien het feit dat grofweg de helft van de totale impact van een elektrische auto in de productie zit, zou je kunnen zeggen dat je de helft van je voetafdruk bespaart door een tweedehandsje te kopen. Voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal raadt aan om elektrische auto’s van na 2010 te kopen. Daarnaast is het goed om te kijken hoe groot de actieradius van de auto is – oudere wagens komen vaak minder ver.

Wat als een elektrische auto te duur is, of je er om andere redenen geen wil? Volgens Damyanov zijn sommige plug-in hybriden of traditionele hybrides ook goede opties. “Plug-in hybriden hebben een slechte reputatie, omdat mensen ze vaak kopen vanwege belastingvoordelen en de stekkerkabel niet eens uit de verpakking halen.” Vaak halen ze hun elektrische bereik op papier ook niet. “Maar als de aandrijflijn goed ontworpen is en je ze vaak oplaadt, kan je ze met een relatief lage milieu-impact rijden.”

Ook zijn nieuwe benzine- en dieselauto’s steeds zuiniger en schoner geworden. Ook hier geldt: hoe kleiner de auto, hoe minder impact op het milieu en klimaat. Wie voor tweedehands gaat, kan volgens Milieu Centraal beter geen auto van voor 2005 kopen, omdat ze vaak te vervuilend zijn.

Nog een optie: koop geen auto

Alle deskundigen plaatsen bij deze zoektocht wel één kanttekening. “De duurzaamste auto is degene die je niet koopt”, zegt Damyanov. Een auto – ook een schattig klein elektrisch bakkie – legt namelijk altijd een flinke belasting op de aarde. Mariken Stolk van Milieu Centraal raadt mensen die nu nog geen auto hebben aan om twee keer na te denken. “Als je je met de fiets of het ov kan verplaatsen, is dat vele malen duurzamer.” Ze wijst erop dat wie eenmaal een auto heeft gekocht, vaak snel afhankelijk wordt en daarna nog moeilijk zonder kan.

Voor die twijfelaars heeft Stolk ook een andere optie: deelvervoer. Zo heb je rondom Utrecht bijvoorbeeld het initiatief We Drive Solar, waar je voor een vast bedrag per maand en per kilometer van een selectie deelauto’s gebruik kan maken. “Je rijdt dan ook elektrisch, en vaak ben je goedkoper uit dan wanneer je zelf een auto koopt.”