Het stroomnet kan de snelle verduurzaming van huizen niet aan

Mensen stevig waarschuwen, zonder ze een hartverzakking te bezorgen. Directeur Maarten Otto van energienetbedrijf Alliander wilde donderdag hoorbaar een poging doen. “Op sommige momenten in het jaar”, begon hij, “op bepaalde momenten in een dag kunnen er mogelijk problemen optreden.”

Lampen die thuis even flikkeren. Stroom van de zonnepanelen op het dak die tijdelijk niet teruggeleverd kan worden aan het netwerk. Dat zijn de problemen waar Otto op doelt. En in het uiterste geval: een keer doorslaande stoppen thuis.

De oorzaak van die mogelijke problemen in de stroomvoorziening in en om huis vat Otto samen als ‘de energietransitie’. De verduurzaming van huizen in dit geval. De plaatsing van zonnepanelen en elektrische warmtepompen neemt een hoge vlucht. Huizen worden gasloos. “De elektrificatie van huishoudens gaat veel sneller dan wij onze netten kunnen verzwaren. Dat gaat iedereen merken.”

Meer dipjes in de stroomspanning

Alliander kreeg afgelopen jaar al 1800 klachten van klanten die thuis een dipje in de stroomspanning opmerkten. Die problemen zullen toenemen en verergeren, voorziet Alliander, wanneer de groei van het aantal zonnepanelen, warmtepompen en ook elektrische auto’s doorzet. Daar is de hele energiesector van overtuigd. Zeker nu aardgas, vanwege de Oekraïne-oorlog, versneld uit de gratie raakt.

Alliander, actief in Noord-Holland, Friesland, Flevoland en Gelderland, maakt zichzelf geen verwijt. Het bedrijf vindt niet dat het al eerder dikkere kabels in de grond had moeten leggen, om klaar te zijn voor de verduurzaming van huizen. De komst van één miljoen warmtepompen, 300.000 elektrische auto’s met laadpalen en miljoenen zonnepanelen in Nederland zou verrassend snel gegaan zijn.

Er viel niet tegenop te boksen, beweert Alliander. Extra lastig is dat de energienetbeheerder kampt met tekort aan personeel. Verder zijn grondstoffen en chips moeilijk verkrijgbaar. En nog even los daarvan: het aanleggen van een sterker energienet in een woonwijk duurt sowieso jaren, van plan tot uitvoering.

Eén op de drie straten moet worden opengelegd

In de Haarlemse buurt Schalkwijk is Alliander aan de slag gegaan met de complexe opgave. Hopen zand liggen op de stoep. Dikke kabels liggen bloot. Een elektriciteitshuisje wordt verbouwd. “We gaan hier opschalen van 6000 naar 10.000 volt”, zegt technicus Carvalho Brito Soares, in een oranje-blauw hesje.

Dat is pas het begin, zegt hij. De hele wijk gaat op de schop. Er komen veel meer elektriciteitshuisjes bij. De komende jaren zijn er 20.000 huisjes nodig bij Alliander. Zo’n 40.000 kilometer aan kabels moet de grond in. Een op de drie straten moet in Alliander-gebied opengelegd worden. Al met al gaat die operatie, liefst wijk na wijk, wel tot 2040 duren.

De investeringen van Alliander nemen natuurlijk ook toe. De 1,2 miljard euro die de energienetbeheerder vorig jaar uitgaf was een ‘record’. “Maar ik ben er vrijwel zeker van dat ik dat volgend jaar weer ga zeggen”, aldus financieel topman Walter Bien.

De investeringen lopen op tot jaarlijks meer dan 2 miljard in 2027, voorspelt hij. Om de miljarden te kunnen ophoesten opent Alliander zijn eigen kas, maar het bedrijf kijkt ook met een schuin oog naar aandeelhouders (gemeenten) en het Rijk.

Sociale opgave

Topman Otto onderstreept dat zijn bedrijf mee wil gaan in de energietransitie. Daarom kiest hij ervoor om klanten die een zwaardere aansluiting aanvragen voor zonnepanelen of een warmtepomp ‘zoveel mogelijk’ te helpen. De incidenteel knipperende lamp of het gebrek aan ruimte voor teruglevering van zonnestroom neemt Alliander daarbij voor lief. Ondanks het tijdelijke ongemak dat bewoners daardoor kunnen hebben. “De transitie is ook een sociale opgave, niet alleen een technische”, aldus Otto.

De directeur spreekt wel van een ‘dilemma’, omdat hij stroomafnemers liever niet met ongemakken opzadelt. Maar het afwijzen van zwaardere aansluitingen, waardoor mensen voorlopig geen zonnepanelen of warmtepompen kunnen nemen, ziet hij als nog slechtere optie.

Lees ook:

Drie creatieve manieren om toch op het tjokvolle stroomnet te komen

Bedrijven in Limburg en Noord-Brabant konden al geen stroomaansluiting meer krijgen. Het energienet is overbelast, net als in andere delen van het land. Wat nu? Er bestaat wat creatieve oplossingen.