Groots plan voor drijvende zonneparken verontrust natuurorganisaties

Nederland kan Europees koploper worden met de aanleg van grote drijvende zonneparken. Daartoe presenteert het nationaal consortium Zon op Water morgen een plan. Volgens de initiatiefnemers moeten honderdduizenden zonnepanelen gaan dobberen op plassen, meren, en in spaarbekkens. Dat is nodig voor de klimaatdoelen, zegt het consortium van bedrijven, Rijkswaterstaat, 35 gemeenten en kennisinstellingen zoals TNO.

Een begin is er al. Het grootste drijvende zonnepark dat Nederland nu kent, ligt in de zandwinplas bij Tynaarlo, Drenthe. Een ontwikkelaar plaatste er 23.000 panelen. Daarmee is het nu het grootste zonnepark op water in Europa. Er liggen installatieplannen klaar die optellen tot 500 megawatt in 2021, bijna zo veel als een (kleine) kolencentrale. Dat aantal kan wat het consortium betreft snel verviervoudigen tot 2 gigawatt in 2023.

“Pas op waar je aan begint”, zegt woordvoerder Kees de Pater van de Vogelbescherming. De organisatie maakt zich zorgen over mogelijke schade voor dier en natuur. “Er is nog veel te weinig bekend over de effecten van zonnepanelen die grote stukken water afdekken”, zegt De Pater. Denkbaar is volgens hem dat de waterkwaliteit afneemt, als gevolg van verminderde zoninval. Dat kan vissterfte veroorzaken, waar dan weer lokale vogelpopulaties onder lijden.

Glinsterende panelen

Onduidelijk is of vogels zich te pletter kunnen vliegen op glinsterende panelen omdat ze denken dat het water is. De Vogelbescherming pleit voor landelijk onderzoek. Ook Natuurmonumenten vreest potentiële schadelijke effecten, zegt een woordvoerder. De organisatie is ‘fel tegenstander’ van zonneparken bij natuur, zoals Natura2000-gebieden.

Ontwikkelaars beloven dat ze open wateren niet totaal vullen met panelen. In Andijk, waar met vijftien eilandjes van elk 4900 panelen het grootste dobberende zonnepark van Nederland moet verschijnen, blijft bijvoorbeeld de helft van het wateroppervlak open ‘om de ecologie onder water niet te veel aan te tasten’.

Zulke limieten stellen natuurorganisaties lokaal niet gerust. Ook al zal het geplande zonnepark op het IJsselmeer ‘slechts’ 4 procent van het wateroppervlak bedekken, voorzitter Benno van Tilburg van de IJsselmeervereniging is tegen. Niet alleen ziet hij een zonnepark als verstoring van het landschap, hij vreest ook ecologische schade.

Rustende zwanen en ganzen

Volgens het consortium ‘Zon op water’ zijn vooral zand- en baggerdepots ideaal, omdat ze natuurwaarde ontberen. Maar ook zulke plassen kunnen belangrijk zijn als rust- en broedplaats voor vogels, stelt de Vogelbescherming. De organisatie kreeg daarin onlangs gelijk toen ze bezwaar maakte tegen de aanleg van zonnepanelen op de zandwinplas bij de Weperpolder. Dit verstoorde de rustende zwanen en ganzen. De provincie Friesland berispte ontwikkelaar Groenleven daarvoor.

Met een zorgvuldige aanpak kan installatiewerk natuurvriendelijk uitgevoerd worden, verzekert het consortium. Bovendien zou Nederland niet de luxe hebben om drijvende panelen af te wijzen. Vrije ruimte is schaars. Zonneparken verrijzen op landbouwgrond, maar dit staat ter discussie.

Natuurmonumenten, de Vogelbescherming en de IJsselmeervereniging vinden onafhankelijk van elkaar hetzelfde: leg eerst zo veel mogelijk daken in Nederland vol. Daar is nog ruimte voor 145 miljoen panelen, becijferde Natuur&Milieu in 2017. Daarmee kan Nederland tot 40 procent van de stroom groen opwekken.

Het aantal zonnepanelen op huizen en bedrijven neemt weliswaar toe, maar de hoeveelheid staat in schril contrast met de omvang van de grote zonneparken die investeerders aanleggen op grond en water. Aan drijvende zonnepanelen zit een groot voordeel, aldus het consortium. Ze kunnen meedraaien met de zon, wat de opbrengst tot 30 procent kan vergroten. Uiteindelijk, zeggen de bedrijven en organisaties, kunnen zonneparken zelfs op zee gaan drijven.

Lees ook:
D66 wil drijvende zonnepanelen op het IJsselmeer

Als het aan D66 ligt, drijven er binnenkort zonnepaneeleilanden op het IJsselmeer. Dat moet ervoor zorgen dat Nederland niet meer de zwakste EU-lidstaat is in het opwekken van hernieuwbare energie.

Drijvende zonnepanelen zijn klaar voor een snelle opmars, met Andijk in de hoofdrol

Zonnepanelen veroveren de wereld. Tot nu toe bestond die wereld vooral uit land, maar inmiddels beginnen ze ook aan een opmars op het water. Andijk krijgt binnenkort misschien wel het grootste drijvende zonne-eiland ter wereld dat met de zon meedraait.