Stikstofreductie
Groene boeren: ‘Koop piekbelasters uit en laat ze dan duurzaam doorgaan’
Veehouders met een grote stikstofuitstoot moeten niet alleen een ‘woest aantrekkelijk’ bod krijgen om hun bedrijf te sluiten. Ze moeten ook een aanlokkelijk alternatief krijgen om op een duurzame manier verder te boeren. Daarvoor pleit een groep groene boerenclubs.
Laat piekbelasters niet stoppen, maar omschakelen. Dat is kort gezegd het idee dat een groep organisaties rondom extensief en natuurinclusief boeren zaterdag lanceert tijdens hun ‘Groenboerenconferentie’ in Utrecht. Stikstofminister Christianne van der Wal zou het geld dat zij uittrekt om boeren tegen een aantrekkelijke vergoeding te laten stoppen, ook op een andere manier in kunnen zetten, redeneren zij.
Ze pleiten voor een constructie waarbij de overheid de gronden overneemt en die vervolgens langjarig als landbouwgrond bestempelt. De grond komt dan bijvoorbeeld in een grondbank terecht en kan door de oud-eigenaar langjarig worden gepacht. Dat gebeurt dan tegen de voorwaarde dat het vernieuwde bedrijf in harmonie met de natuur werkt.
Van der Wal gaat een groep van 2000 à 3000 piekbelasters benaderen, maakte ze in november bekend. Die krijgen een eenmalig aanbod om tegen aantrekkelijke voorwaarden te stoppen. Ook omschakelen of verhuizen is mogelijk, maar bedrijfsbeëindiging is tot nu toe de voornaamste denkrichting. Die aanpak zou tot zoveel stikstofreductie moeten leiden dat de weg uit de crisis echt wordt ingeslagen, is het idee. De uitwerking van de kabinetsplannen – bijvoorbeeld wie nu precies die piekbelasters zijn – wordt komende week bekend.
Grond hard nodig voor landbouw
Bij het omschakelplan van de groene boeren snijdt het mes aan twee kanten, betoogt mede-initiatiefnemer Bregje Hamelynck. “Bij veel boeren leeft de vrees dat hun grond wordt ingezet voor woningbouw. Dat zou zonde zijn: dat boeren van hun land moeten, gaat tegen het gevoel van boeren en veel andere mensen in. Want voor een duurzame landbouw hebben we goede grond hard nodig. En die blijft op deze manier beschikbaar voor voedselproductie.”
Maar dan wel met de harde voorwaarde dat een boer in harmonie met de natuur werkt. “Die omschakeling is voor veel boeren nu lastig te maken", aldus Hamelynck. “Een boer heeft zolang hij een bedrijf heeft vaak een schuld bij de bank. De grond is zijn pensioen.” Dat pensioen haalt hij dan in feite naar voren. Met de opbrengsten van de verkoop is de omschakeling naar een ander bedrijfsmodel te financieren.
Provincies moeten de stikstofpuzzel gaan leggen
Het idee komt voort uit het vorig jaar gelanceerde ‘Groenboerenplan’, met Biohuis, Caring Farmers, de Federatie van Agro-ecologische Boeren en Herenboeren Nederland als voornaamste initiatiefnemers. Maar is het realistisch? Komt er iets van terecht?
De stikstofaanpak van provincies lijkt daarvoor aanknopingspunten te bieden. Zij moeten de puzzel rondom natuurgebieden de komende jaren gaan leggen. Welke piekbelasters vertrekken? Hoe kan de natuur herstellen? En wat is de toekomst van bedrijven in de buurt van de natuur? Bij dat soort vragen hoort een actieve grondpolitiek, waar het initiatief van de groene boeren in zou passen.
De vraag is wel in hoeverre piekbelasters zelf staan te springen. Boerenvakblad Nieuwe Oogst hield onlangs een enquête onder boeren over de vraag hoe zij willen verduurzamen. 27 procent zag extensivering als voornaamste optie; voor hen zou zo'n pachtconstructie een oplossing kunnen zijn. Maar de groep die schaalvergroting als toekomstrichting ziet, was met 33 procent groter. Zeker niet elke boer zal dus willen, erkent Hamelynck. “Zo’n bedrijf moet wel bij je passen. Voor boeren die liever voor de grootschalige export produceren, zal verhuizen een betere optie zijn.”
Al is dat een weg die Hamelynck, die zelf een zelfoogsttuin in het Friese Sijbrandaburen heeft, niet aan zou raden. “Want waar kan dat dan in Nederland?”, vraagt ze zich af. In Flevoland en Groningen lijkt de overheid – zonder dat echt hardop te zeggen – wel ruimte te zien. “Maar ook daar dringt Europa het gebruik van pesticiden terug. En ook in die gebieden gaan strengere voorwaarden gelden voor uitstoot en waterkwaliteit. Met de goede grond die we nog hebben, moeten we niet doorgaan op dezelfde weg. Zo'n pachtconstructie kan een uitweg zijn. Niet alleen voor piekbelasters, maar voor elke boer die nu vastzit in het huidige systeem.”
Lees ook:
2500 boeren komen met plan om landbouwcrisis op te lossen. ‘Minder stikstof en zonder kunstmest’
Het kabinet krijgt vandaag advies van een groep boeren die al duurzaam werken. ‘Wij schetsen in tien punten een perspectief voor alle boeren.’
