In de Zeeuwse en Hollandse duinen komt veel minder stikstof terecht dan tot nu toe gedacht. Maar in natuurgebieden nabij de Belgische en Duitse grens daalt juist meer neer, blijkt uit nieuwe berekeningen van het RIVM. Dat kan gevolgen hebben, bijvoorbeeld bij de aanpak van piekbelasters.
Rond het Grevelingenmeer, tussen Schouwen-Duivenland en Goeree-Overflakkee, voltrok zich vorige week een stille revolutie. Het natuurgebied op de grens van Zeeland en Zuid-Holland is in één klap van zijn stikstofprobleem af. Dat ging zonder uitkoopregeling of andere maatregel. Directe oorzaak van het goede nieuws is een herziening van het stikstofrekensysteem Aerius.
In dat veelbesproken computermodel zijn alle bij het RIVM bekende gegevens op het gebied van stikstof verwerkt. Modelberekeningen over hoe stikstof zich gedraagt, maar ook metingen van de praktijksituatie in de natuur. Het systeem was hard aan een update toe: de informatie waarmee de stikstofneerslag per hectare werd berekend, dateerde nog uit 2012. Nu is die gebaseerd op recentere inzichten uit 2018.
Dat leidt tot forse verschillen: bij het Grevelingenmeer gaat de veronderstelde hoeveelheid stikstof met meer dan een kwart omlaag. In andere gebieden gebeurt juist het omgekeerde. In het Witte Veen, pal aan de Duitse grens in Twente, leiden herziene Duitse stikstofcijfers juist tot een ongunstiger modeluitkomst. Daar komt zo’n 15 procent meer stikstof neer dan eerder gedacht. Volgens de oude gegevens kwam in 28 procent van het gebied te veel stikstof terecht. Dat is nu toegenomen tot 69 procent.
Gevolgen voor opgave provincies
Het Grevelingenmeer en het Witte Veen zijn wat dat betreft exemplarisch: in de duinen pakken de nieuwe cijfers gunstiger uit, langs de landsgrenzen juist ongunstiger. Die twee tendensen houden elkaar ongeveer in evenwicht. Het totaal aantal hectares met een stikstofoverschot blijft gelijk: 57 procent. Maar verschillen tussen provincies zijn er dus wel. In provincies als Zeeland en Noord-Holland wordt de opgave kleiner, in Overijssel en Limburg juist groter.
Toch rekent Zeeland zich niet rijk. Het Grevelingenmeer mag dan van zijn stikstofprobleem zijn verlost, de duinen op Walcheren en Schouwen-Duivenland zijn dat zeker nog niet. Hoewel de stikstofbelasting ook daar fors omlaag gaat, blijven de meeste hectares die nu overbelast zijn dat in de nieuwe situatie ook. “In hoofdlijnen verandert onze opgave niet”, benadrukt een woordvoerder. Wel kan het feit dat er iets minder overbelaste hectares zijn, mogelijk soelaas bieden voor een enkel klein woningbouwproject.
Ook Overijssel relativeert de invloed van de RIVM-update. Het is geen reden om de doelen aan te passen. De cijfers veranderen steeds weer, benadrukt de provincie. Zo heeft ook de uiteindelijke interesse in de ‘woest aantrekkelijke’ uitkoopregeling voor veehouders - stikstofminister Christianne van der Wal werkt die momenteel uit - gevolgen voor de opgave die Overijssel nog rest.
‘Boeren eerder piekbelaster in Overijssel’
Juist vanwege die regeling leven bij Rudie Haarman, voorzitter van LTO Salland, wél zorgen over de vernieuwde cijfers. “Er zijn nu in Overijssel meer gebieden die zwaarder overbelast zijn. Van der Wal heeft al aangekondigd dat sterk overbelaste natuurgebieden prioriteit krijgen. We zullen het nooit weten, want de regeling is er nog niet. Maar boeren in Overijssel zullen dus uiteindelijk eerder als piekbelaster worden aangewezen.”
Een status als piekbelaster kan een voordeel zijn voor een boer die toch al wil stoppen. Maar wie door wil, zal maatregelen moeten nemen of kan die zelfs opgelegd krijgen. “Dat cijfers worden aangepast aan nieuwe inzichten, dat hoort bij de taak van het RIVM”, vindt Haarman. “Dit is nu de nieuwe realiteit. Maar de verschillen zijn wel groot; wat als er volgend jaar overal weer fors extra stikstof bij komt in de berekening? Daar kun je bijna geen beleid op maken.”
Lees ook:
Minister Christianne van der Wal: ‘De balans tussen economie en natuur is verwaarloosd, die moet terug’
De nieuwe stikstofplannen van het kabinet gaan nog verder dan het advies van Johan Remkes, zegt minister Christianne van der Wal. ‘De enige manier om uit de crisis te komen is natuurherstel.’
