Genoeg van het sombere klimaatdenken? Dit festival kiest voor de optimistische insteek

Aan de toegangspoortjes van Tropicana in Rotterdam melden zich morgen 650 bezoekers. Niet om baantjes te trekken, want een tropisch zwemparadijs is het allang niet meer. Onder de hoge glazen koepel liggen de bubbelbaden en glijbanen er tegenwoordig kurkdroog en vervallen bij . Tegenwoordig is dit ‘BlueCity’, een ruig en hip onderkomen voor duurzame bedrijven en bijeenkomsten.

‘Dus wat gaan wij doen?’ heet het festival dat morgen de baden, kelders en kleedhokjes van het oude waterparadijs in beslag neemt. Het klimaatprobleem staat centraal. Nee, belooft de organisatie, het wordt geen saaie of taaie kost. Het laatste wat ze wil, is bezoekers piekerend naar huis sturen. Beginnen met oplossingen, dat is de bedoeling.

Er komt bijvoorbeeld een ‘menselijke bib­liotheek’. Bezoekers kunnen daar voor een kwartiertje een klimaatexpert lenen. Te leen voor zo’n gesprek, in een leegstaand bubbelbad, is onder anderen oud-CDA-Kamerlid Ad Lansink (83), grondlegger van circulaire principes. Hij is een van de vele duurzame pioniers die tips komen geven. Tussendoor gaan bezoekers circulaire koekjes bakken, gifloos kleding verven en leer maken van oud fruit.

Het festival is onderdeel van een gelijknamige journalistieke campagne – met montere artikelen, strips, podcasts en film.

Want het klimaatdebat heeft optimisme nodig, zegt financieel journalist Ties Joosten (34). Samen met documentairemaker Dore van Duivenbode (33) is hij de drijvende kracht achter de campagne. Hun doelgroep: Nederlanders tussen de 20 en 35. Ze dachten ook aan tieners als doelgroep, de leeftijd van de klimaatspijbelaars die gisteren de straat opgingen. Maar de keuze viel op wat ouder publiek, studerend of net aan het begin van een loopbaan. “Dat zijn jonge volwassenen die op het punt staan om impactvolle keuzes te maken met werk, wonen, een gezin”, zegt Joosten. Met het juiste zetje in de rug worden die keuzes duurzaam.

“Je ziet in de klimaatdiscussie veel negatieve framing”, zegt Joosten, die als onderzoeksjournalist over het klimaat schrijft bij het platform Follow the Money. Die framing ziet hij op meerdere fronten. “Het gebeurt nu in campagnejournalistiek zoals in De Telegraaf. Die schrijft: de klimaatgekte kost ons onze gehaktballen, klimaatspijbelaars worden mishandeld, het klimaatprobleem bestaat niet.” Goedkope stemmingmakerij, zegt Joosten.

Iets minder kwalijk, maar ook niet goed vindt hij de toon die klimaatalarmisten soms kenmerkt. “Hun boodschap is: het is vijf voor twaalf, klimaatverandering is levensgevaarlijk!” Puur wetenschappelijk bekeken snapt Joosten die alarmbellen wel. “Maar ja, dat weten we nu wel”, verzucht hij. Wat gaan we eraan doen? Dat is volgens hem de meest relevante vraag.

Tofu

Iedereen kan op zijn eigen manier bijdragen aan de oplossing, draagt zijn campagne uit. Je hoeft niet meteen een groene baan te nemen, alleen maar tofu te eten, nooit meer op vakantie te gaan of je eigen voedsel te verbouwen. “Als iemands dat wil: super vet”, zegt Joosten. “Maar laten we niet doen alsof iedereen dat moet.”

Het is sowieso een illusie, aldus de campagne, dat eerst elke Nederlander achter snelle klimaatmaatregelen moet staan voor de transitie kan beginnen. Grote duurzame veranderingen gaan soms zelfs onopgemerkt. Alle treinen van de NS rijden al jaren op groene stroom. Joosten: “Het gros van de reizigers merkt er vast niks van. Ook prima, toch?”

Zijn compagnon Van Duivenbode behandelt in haar documentaires zaken waar een heleboel klimaatwinst te halen is. Politieke invloed is daar één onderwerp van, omdat kiezers samen bepalen welke wind er in Den Haag waait. Maar zoals een jonge klimaatactivist tegen haar in de slotaflevering zegt: “Wij zijn in principe de generatie die moet bepalen of we er correct mee gaan dealen. We zien alleen maar regeringen die met afspraken komen die veel te slap zijn, en waar ze zich niet aan houden.”

Struisvogelpolitiek

In de Haagse politieke discussie dreigt het debat nu vast te lopen op klimaatkosten. Ook daar ziet Joosten soms ten onrechte negatieve framing. “De discussie over de klimaatkosten wordt politiek op een beperkte en soms haast misleidende manier gevoerd”, zegt hij. “Het klimaatakkoord uitvoeren kost veel geld, daar kunnen we eerlijk over zijn. Maar dat zijn deels investeringen met een terugverdientijd. Wie minder energie gebruikt, kan flink geld uitsparen.”

De campagne zet zich bewust af tegen negatief sentiment rond klimaatmaatregelen, door een jeugdige en humoristische toon. Op het festival in BlueCity morgen is een cursus te volgen: ‘Word geen klimaatdrammer’, een knipoog naar de woorden van VVD-fractievoorzitter Dijkhoff, die opzien baarde met zijn veelbesproken interview in De Telegraaf over het klimaatakkoord. Hij wil rustig nadenken of en welke klimaatmaatregelen hij wil uitvoeren.

In een filmpje voor ‘Dus wat gaan we doen?’ draagt rapper Sticks ritmisch voor: “Struisvogelpolitiek verliest volgens de laatste peiling / welke acties onderneem ik / zodat het structureel verbetert. Even los van korter douchen / of geen gehaktballen meer eten.” Consumenten hoeven niet massaal hun pleziertjes te laten vallen voor het klimaat, zeggen de initiatiefnemers.

Wat betreft die gehaktballen: als de vleesvervangers lekker en betaalbaar genoeg worden, eet iedereen volgens Joosten straks moeiteloos vega. “Er zit hier in het pand een bedrijf, Rotterzwam”, zegt hij in een gang van Blue-City. “Die gasten maken bitterballen van zelfgekweekte oesterzwammen. Ze hebben succes, ze zijn hip op Instagram. Ze bedienen straks de halve Rotterdamse horeca.” En dat korter douchen dan? “Prima als iemand daarop let. Maar kom op, veel van ons kunnen op een leukere, slimmere manier zó veel meer impact hebben.”

“Het is een duurzame reis”, is de boodschap van de campagne. “Ga ook mee, het wordt gezellig.” Heus niet iedereen tussen de 20 en 35 zal daar enthousiast van worden. “Dat hoeft ook niet”, zegt Joosten. Hij ziet de duurzame beweging ironisch genoeg als een olievlek, die zich gestaag verspreidt. Onderschat niet hoezeer mensen nu al doordrongen raken van het nut van duurzaamheid, zegt hij. “Laten we niet doen alsof wij een mega-avantgardistische groep vormen. Er zijn zat mensen die gewoon aan de slag willen. Er zit zo veel talent en kennis in mensen.”

Oliekranen

In ieders werk, reisgedrag en gezinsleven zijn duurzame keuzes mogelijk. Een positief, vernieuwend voorbeeld vinden de initiatiefnemers het project Follow This van Shell-aandeelhouder Mark van Baal, die morgen ook in BlueCity is. Van Baal probeert Shell, van binnenuit als aandeelhouder, tot een duurzamere koers te bewegen. Ouderwets oliekranen blokkeren is ook mooi, vindt Joosten. “Maar dat gaat veel mensen natuurlijk te ver. Follow This doet het anders, op een vét constructieve manier. De deelnemers geven een heel nieuwe invulling aan hun rol als burger, zonder alleen maar vanaf de zijlijn te roepen dat Shell alles fout doet. Want laten we wel wezen: het is niet zo dat Shell al zijn producten voor de kat z’n viool maakt en in zee dumpt ofzo. We gebruiken ze allemaal.”

De kernboodschap van de campagne: als iedereen op zijn eigen manier helpt, dan gaat het snel de goede kant op met de strijd tegen de klimaatverandering. Het grootste non-argument in de discussie is dat Nederland de opwarming van de aarde ‘slechts’ 0,0003 graden kan verlagen, zegt Joosten. “Als je zo kijkt, dan maakt het kennelijk nooit meer wat uit wat ieder individu bijdraagt.” Het klimaat is een gedeelde verantwoordelijkheid, bepleit zijn campagne. “Natuurlijk is de bijdrage van Nederland relatief klein”, zegt Joosten boos. “Weet je wel hoe fucking groot de wereld is?” Dan weer rustig en met een lach: “Sommige mensen zullen die 0,0003 graden blijven aangrijpen om in de contramine te zijn. Intussen gaan wij lekker aan de slag.”

Lees ook:

Nederlandse klimaatbeleid mist iets positiefs

De elite voelt wel dat er iets broeit, bleek tijdens het jaarlijkse sneeuwuitje in Davos , waar het op het World Economic Forum, ging over klimaat en ongelijkheid. Maar hoe neem je boze burgers mee in de klimaatdiscussie? Geef ze bijvoorbeeld zicht op nieuwe banen voor je de ‘kolenbanen’ schrapt.

Met de voorgenomen CO2-reductie van Nederland wordt een afkoeling bereikt van 0,0003 graden

Wie is er tegen een schoon milieu en vóór fossiele energie? Wie stemt tegen duurzaamheid en zonnepanelen? Wie wil niet dat zijn achterkleinkinderen over een eeuw in een wereld leven waar je normaal kunt ademen?